De verborgen verhalen achter de Hollandse Meesters: 'Wat je niet ziet, is vaak het belangrijkst'

Enige zwarte buurman

Voor Tjon A Fong begon die zoektocht met een vraag die hem te binnenschoot. "Ik woonde om de hoek van het Rembrandthuis en zei gekscherend dat ik de enige zwarte buurman van Rembrandt was", vertelt hij. Hij had altijd het idee dat mensen van kleur niet echt bestonden in het beeld van de zeventiende eeuw. Maar gaandeweg ontdekte hij dat dit helemaal niet zo was. "In de zeventiende eeuw woonden er veel mensen van kleur in de buurt van Rembrandt, maar dat beeld krijgen we niet mee van de schilderijen."

Elitaire schilderijen

De schilderijen van die tijd waren vaak in opdracht van de elite gemaakt, legt hij uit. "Mensen van kleur werden meestal afgebeeld om de status van de hoofdpersonen te versterken, als dienaren of slaven." Maar wie waren deze mensen écht? Tjon A Fong dook voor het tv-programma de archieven in en stuit op verhalen die lang vergeten zijn.

Lijsbeth Pieters

Een van de figuren die Tjon A Fong en historicus Mark Ponten onderzoeken is Lijsbeth Pieters, een vrouw van kleur uit Angola die een cruciale rol speelde in het sociale leven van de zeventiende-eeuwse Amsterdamse gemeenschap. "Ze was de spil van de samenleving", vertelt Tjon A Fong. "Ze was getuige bij huwelijken, aanwezig bij testamenten en had een pension waar veel mensen verbleven." Deze verhalen werden niet vastgelegd op schilderijen, maar gevonden in archieven. "Ik dacht dat ik niks met archieven had, maar toen ik haar trouwakte zag, raakte dat me diep", bekent hij. "Ik heb het stiekem even aangeraakt en voelde dat onze levens elkaar raakten."

Door het vertellen van deze verhalen wil Tjon A Fong een ander beeld geven van de zeventiende eeuw. "Nederland is altijd een land geweest waar mensen uit allerlei windstreken samenkwamen. Maar in sommige situaties vergeten we dat. Deze verhalen maken duidelijk dat ze een belangrijk onderdeel vormen van ons gedeelde verleden."