Politici kunnen vooral verliezen bij tv-debatten

Hij maakte de documentaire 'U kijkt zo lief’, waarin hij de kijker meeneemt in ruim 50 jaar debatgeschiedenis. "Een debat op televisie lijkt mooi, maar er zijn in de geschiedenis meer verliezers dan winnaars uit voortgekomen."

In de documentaire die zaterdag op NPO2 wordt uitgezonden passeert ook de moeder aller tv-debatten de revu, de clash tussen Pim Fortuyn en Ad Melkert in maart 2002. "Melkert en anderen maakten een fout die in de geschiedenis van tv-debatten eerder was gemaakt: ze kwamen doodmoe en onvoorbereid aan in de studio. Pim Fortuyn kon stralen en tikte ze eraf."

Vroeger werd er gedebatteerd in zaaltjes met wellicht een of twee journalisten van dagbladen in attentie. Vandaag de dag is de impact van debatten een stuk groter geworden, zegt Vloon. "De spin-off van de debatten is extreem toegenomen, als je als een politicus nu hapert in een debat lichten de kritische kijkers dat er vandaag de dag razendsnel uit. In de verkiezingscampagne van 2012 haperde Roemer bijvoorbeeld in debat met Mark Rutte en ondervond daar flinke schade van."

Het naamgevende moment van de NOS-documentaire is het moment waarop Jan Peter Balkenende in een opwelling "u kijkt zo lief" zegt tegen interviewer Marielle Tweebeeke. Toch zou dat moment nooit zo groot zijn geworden als zijn vrouwelijke collega-lijsttrekker van Groenlinks, Femke Halsema, er geen grapje over had gemaakt tijdens het debat. Mede daardoor - en door haar reactie naderhand, "als hij dat tegen mij had gezegd, had ik hem een knietje gegeven" - werd het incident groter dan verwacht. Balkenende keerde na 2010 niet terug in het Torentje.

De clash tussen VVD-coryfee Hans Wiegel en Joop Den Uyl in 1972 staat ook in het collectieve geheugen gegrift. PvdA-leider Den Uyl maakte zijn plannen bekend voor kabinet wat hij vanaf 1973 zou gaan leiden. Wiegel, niet vies van een vleugje humor in zijn debataanpak, besloot vervolgens in een reactie 's lands favoriete kindervriend mee te nemen. Het bracht Den Uyl de nodige schade toe.

Dit en meer is te zien in 'U kijkt zo lief… Hoogte- en dieptepunten uit meer dan 50 jaar tv-debatten', zaterdag 11 maart tussen 20.30 en 21.15 uur te zien op NPO 2.