Lidewijde Paris bespreekt ‘Het babybrein’

Dorthe Nors, Spiegel spiegel schouder, uitgeverij Podium 
Vertaling uit het Deens door Edith Koenders 

Van de Deense schrijfster Dorthe Nors (1970) verschenen twee jaar geleden verhalen in Nederlandse vertaling, die hier goed werden ontvangen. Haar roman Spiegel spiegel schouder, over Sonya, een vrouw van in de veertig, die haar rijbewijs probeert te halen, werd genomineerd voor The International Man Booker Prize. De redenen dat ze dat rijbewijs niet haalt zijn er vele: de instructrice die haar geen zelfvertrouwen geeft, en dat gebrek aan zelfvertrouwen al om te beginnen, maar ook het vermogen van Sonya om bij alles in haar hoofd af te dwalen naar haar jeugd en de herinneringen aan de natuur in Jutland en haar plaats in het gezin. Molly, met wie ze naar Kopenhagen verhuisde om te gaan studeren, heeft wel haar weg in de grote stad gevonden, maar Sonya wil eigenlijk alleen maar naar huis. Mooie mijmeringen, ontwapenende dialogen met een tragi-komische uitwerking en uiteindelijk een berustende climax.

Anne Tyler, Klokkendans, uitgeverij Prometheus
Vertaling uit het Engels door Barbara de Lange

De Amerikaanse schrijfster Anne Tyler (1941) heeft enorme staat van dienst, zowel qua aantal titels als de lijst van nominaties en prijzen. Tyler groeide op met rondtrekkende activistische ouders in communes en belandde pas rond haar achtste om een normale school. Ze studeerde Russische letterkunde, trouwde een Iraanse psychiater en schrijver en heeft een eigenzinnige opstelling als schrijfster: ze gaat zelden op tournee, interviews verlopen per email en ze verschijnt nooit in het openbaar. Haar laatste roman Klokkendans neemt een aanloop van drie periodes uit Willa’s beginjaren: als ze elf is en haar onberekenbare moeder voor een paar dagen weer eens verdwijnt, als ze 21 is en haar studievriend haar ten huwelijk vraagt en zij dat accepteert en als ze 41 en diezelfde man verongelukt door eigen schuld. Dan neemt het verhaal een grote sprong in de tijd en volgt de tweede helft van de roman. Willa wordt door een wildvreemde vrouw gebeld om voor het dochtertje van Denise, de ex van Willa’s zoon Sean te zorgen. Deze Cheryl is overigens niet Sean’s kind. Tegen alle verwachtingen in besluit Denise te gaan. En daar, in dat wonderlijke huishouden, ontdekt Willa dat er ook op een andere manier geleefd kan worden. In dit rustige boek gebeuren geen hemelbestormende gekke dingen, maar de roman is meesterlijk in de grootsheid waarmee Tyler de kleinmenselijke interacties én de waarde daarvan laat zien. Tylerl heeft een verteltalent waar maar moeilijk de vinger op te leggen is, maar geniaal is het wel.

Sabine Hunnius en Michiel van Elk, Het babybrein, uitgeverij Prometheus

Een compleet herziene en bijgewerkte versie van het boek uit 2010 van deze twee specialisten. Hunnius is directeur van het Baby & Child Research Center en hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en Van Elk doet aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar de werking van het brein. In Het babybrein komt de gehele ontwikkeling van de hersenen aan bod van vrijwel embryonaal tot een paar jaar na de geboorte in de volle breedte: op basis van observatie, gedragstestjes, anatomisch onderzoek en onderzoek met behulp van de modernste technieken. Goed is dat ook beroemd onderzoek van (heel) vroeger wordt gecontroleerd met de moderne mogelijkheden, en wordt bevestigd, genuanceerd of ontkracht. Ook algemene aannames worden op hun juistheid getest. Het boek is met voorzichtigheid geschreven: overal wordt eventuele angst van lezende ouders voor een afwijkend kind gerelativeerd, en ook willen de schrijvers vermijden dat ouders zich in bepaalde zaken vastbijten.