Grijze muizen of corrupte senatoren?

Het is een netelige combinatie: politici en nevenfuncties. In de Eerste Kamer een veelvoorkomend fenomeen, want in feite is het senatorschap zelf een bijbaan. En zegt u zelf: wat heeft u liever, een senator met zeven bijbanen of een grijze muis op het rode pluche?

"Als jij het woord voert over een onderwerp pensioenen maar je bent ook voorzitter van een pensioenfonds, kan dat dan?", vraagt onderzoeksjournalist Dieuwertje Kuijpers van onderzoeksplatform Follow the Money zich af. Het gevaar is namelijk dat het senatorschap gebruikt wordt om gunstig beleid te regelen voor andere organisaties en werkgevers.

"Maar als je hoogleraar bent, of deskundige, dan mag het weer wel. Het is ook wel fijn als mensen ergens verstand van hebben toch?", oppert dr Kelder tegen.

"Jazeker", beaamt Kuijpers. "Uit ons onderzoek (dat  Kuijpers vorig jaar deed samen met journalist Kim van Keken, red.) bleek dat meer dan de helft van de senatoren het woord voert over een sector waar ze zelf werkzaam in zijn, maar dat is niet hetzelfde als belangenverstrengeling", antwoordt Dieuwertje Kuijpers. "Integriteit is niet zwart/wit."

Grijze muizen

"Toch ben ik het er niet geheel mee eens", zegt dr Kelder. "Er wordt meteen de suggestie gewekt dat het hebben van meerdere banen iets dubieus is. Terwijl het alternatief grijze muizen zijn met een totaal blanco CV die hun hele leven bij het ministerie hebben gewerkt. Ik weet niet of dat de beste politici zijn."  

"Nee ik denk ook niet dat dat de oplossing is", zegt Kuijpers. "Ik denk dat je wel kritisch moet kijken naar de argumenten. Expertise is goed, maar nevenfuncties stapelen, dat is alweer lastig." Er zijn namelijk senatoren met dertig nevenfuncties op hele verschillende terreinen. Het is de vraag of ze echt expert zijn op al die gebieden.

Controle

De senaat moet als instituut zelf een beter integriteitsbeleid voeren. "Nu vinden de fracties in zowel de Eerste als de Tweede Kamer dat ze geen onafhankelijk toezicht of een vertrouwenspersoon nodig hebben, maar dat ze het zelf wel kunnen controleren." Je kan het niet altijd alles aan de fractie overlaten, vindt Kuijpers.

De Europese corruptiewaakhond GRECO waarschuwt daar ook al jaren voor. In andere landen zijn er in de parlementaire vertegenwoordiging wél dergelijke mechanismen opgenomen. 

Dat het met deze controlemechanismen in het buitenland, bijvoorbeeld in Italië, vaak beter is geregeld, verbaast dr Kelder. "Dan hebben ze misschien wel regels, maar daar blijft het ook bij. Italianen die zich dan netjes aan dat soort regeltjes gaan houden, geloof je het zelf?"