'Manwijf' of 'niet daadkrachtig': de vrouwelijke leider kan het niet goed doen

Weg met de middelmatige mannen, uit met de voorgetrokken vrouwen. Professor dr. Janka Stoker, hoogleraar leiderschap en organisatieverandering onderzocht middenin de coronacrisis over welke eigenschappen leiders anno nu moeten beschikken. Wat blijkt? We waarderen een combinatie van mannelijk en vrouwelijk het meest. Entree: de androgyne leider.

"Als je kijkt naar kenmerken van leiders, kun je die opdelen in masculiene en feminiene kenmerken. Masculien is dat je daadkrachtig bent en risico’s neemt. Feminien is dat je invoelend bent en goed kunt luisteren. Dat zijn niet twee e uitersten van een continuüm, je kunt ook allebéi zijn", zegt Stoker.

Sinds de jaren ’70 wordt er veel onderzoek gedaan naar hoe mensen leiderschap ervaren. Voor de derde keer in vijftien jaar (eerder in 2005 en 2010) hebben Stoker en haar collega’s mensen gevraagd wat zij van hun eigen leider vinden, en wat in hun ogen een goede leider is. Voor de derde keer op rij vonden ze dat de eigen leider richting geeft, duidelijk is, en goed kan luisteren. Een leider die masculiene én feminiene kwaliteiten bezit, dus. We waarderen het als onze leider androgyne eigenschappen bezit, zou je kunnen stellen.

 “Klinkt wel als een open deur”, zegt Jort Kelder. “Wás het maar een open deur”, zegt Stoker. Want het strookt niet met het ideaalbeeld dat we hebben van leiders. Als je aan mensen vraagt wat eigenlijk een goede leider is, dan krijg je een heel ander antwoord. “Dan zeggen we dat is iemand die alleen maar masculien is en met de vuist op tafel slaat.” Haar vorige, soortgelijke onderzoek stamt uit 2010. "Na de financiële crisis was dat helemáál zo (de masculiene leider als ideaalbeeld), toen was de waardering voor feminiene kwaliteiten nog lager.”

We zijn nu tien jaar verder, wat het voor Stoker interessant maakte om het onderzoek nogmaals uit te voeren. Haar vallen twee dingen op. De huidige leider moet nog steeds richting kunnen geven en goed luisteren. “De ideale leider is nog steeds meer masculien dan feminien, maar het verschil tussen die twee is echt significant afgenomen. De waardering voor de feminiene kant is toegenomen.

Speelt de coronacrisis daarin een rol? Stoker: “Er wordt wel gezegd dat het een beetje een feminiene crisis is. Het gaat over zorg, leven en dood, het gemeenschappelijk belang. Of is het zo dat het beeld van wat goed leiderschap is nu, tien jaar verder, veranderd is? Dat laatste zou ook kunnen."

Er zijn meerdere publicaties geweest over of vrouwelijke leiders die het beter doen dan mannen, oppert Kelder. Stoker vindt dergelijke conclusies dat problematisch, met name doordat je dan juist in stereotypen gaat denken. “Namelijk dat we weer gaan zeggen, zie je wel, die vrouwen doen het zo ánders. Die zijn zo invoelend. Dan ben je dus precies hetzelfde aan het doen als waar we vanaf moeten.

"De ideale leider is dus masculien. Daarmee voldoe je als man bij de sollicitatie bijna automatisch aan het idee van wat een goede leider is", zegt dr. Stoker. “Daarnaast hebben we ideaaltypes over hoe mannen en vrouwen horen te zijn. Een goede vrouw is bescheiden, kan goed luisteren, dat zijn ook stereotypes. Op het moment dat jij als vrouw voor een leidinggevende positie in aanmerking wilt komen, of als je er eenmaal zit, heb je nog steeds met dat stereotype te maken.”

Dr. Stoker legt uit. “Als jij een goede leider bent, wordt er gezegd ‘ja, maar het is wel een beetje een manwijf, hè.' Of, andersom, iemand die heel vrouwelijk is: ‘dit is geen goede leider, ze is niet daadkrachtig’.”

Conclusie: uiteindelijk waarderen we de androgyne leider het meest, maar nog steeds is een masculiene leider het ideaal. Hoewel de feminiene eigenschappen dus wel in opmars zijn in de directiekamer. Voorwaarts!

Lees hier meer over het onderzoek van Janka Stoker, uitgevoerd in samenwerking met MT.