'Geef de Koning meer vrijheid'

De Koning zou meer vrijheid moeten krijgen om op persoonlijk titel te spreken. Alle schijn van een politieke vorst zou moeten verdwijnen.  "Als Alexander meer vrijheid krijgt, wordt hij nog populairder", zegt professor Herman Pleij in dr Kelder en Co.

Herman Pleij is emeritus hoogleraar middeleeuwse literatuur en weet vanuit die expertise ook veel over ons koningshuis. 

"We hebben die maskerade gehad met dat Griekenlandreisje, ik noemde hem net gekscherend Koning Kluns maar dat is hij natuurlijk ook wel een beetje", zegt Jort Kelder. "Maar jij stelt dat als we de monarchie hervormen de Koning nog veel populairder kan worden dan hij nu is?"

"Ik denk dat het op zichzelf een groeimarkt is", zegt professor Pleij, "dat er een groeiende behoefte is aan zo’n instituut. Maar dan wel op zo’n manier dat ze zich meer kunnen wijden aan de essentiële taken, wat toch hele serieuze taken zijn. Dus een verbindend koningschap, zoals Willem Alexander ook zelf heeft aangekondigd te willen zijn, ook het element van troost en een sprookje, een ritueel. En het begeleiden van handelsmissies, daarbij heeft de koning een hele serieuze en belangrijke taak", zegt Pleij.

"Ja, ik hoor dat ook wel eens van Rutte", zegt Jort Kelder. "Dat als je als premier helemaal niks voorstelt op het moment dat de Koning in de buurt is." "Precies", beaamt Pleij, "in die handelsmissies kan de Koning heel erg veel betekenen, niet dat hij met contracten thuis komt, maar wel dat hij deuren opent die voor anderen gesloten blijven."

Politieke rol
Volgens Pleij moet de schijn van politieke functies worden weggenomen bij de Koning. "Hij is voorzitter van de Raad van State, hij moet alle wetten ondertekenen en dat maakt natuurlijk ook dat Rutte met samengeknepen billen in de Kamer steeds weer uit moet leggen wat de Koning nu weer aan het doen is, omdat hij onder de ministeriële verantwoordelijkheid valt."

"Willem Alexander moet van die politieke verplichtingen af, als de ministeriële verantwoordelijkheid geen punt meer is dan krijgt de Koning meer speelruimte en daar is grote behoefte aan", zegt professor Pleij. "Hij doet heel veel in het land, maar hij mag dan wel allerlei handelingen verrichten, maar eigenlijk niks zeggen vanuit zichzelf. De mensen vinden dat ook teleurstellend, want de mensen willen graag dat hij wat zegt." 

"Terwijl hij het wel heel goed kan als hij de ruimte krijgt. Dat zag je bijvoorbeeld in zijn speech op de Dam op 4 mei. Dat maakte grote indruk. Willem Alexander groeit echt in die rol en hij moet vaker de vrijheid krijgen om zichzelf te zijn."

Toch is Pleij ook geen voorstander van een ceremoniële koning. "Hij moet wel een serieuze baan hebben, en dat heeft hij ook, maar je moet er geen spek-en-bonen functie van maken. Dus wel serieus, maar niet politiek."

Belasting betalen
Wat volgens Pleij essentieel is voor de populariteit van het Koningshuis is dat de Koning belasting gaat betalen. “Het is heel belangrijk in de Nederlandse samenleving. Wij hebben een sterk zelfbeeld als een zuinige natie. In die geest is het heel belangrijk dat hij ook belasting betaalt over zijn inkomen en dat hij transparant is over de onkostenvergoeding die hij krijgt. Het is belangrijk om te laten zien wat hij daar grofweg voor gedaan heeft”, zegt Pleij.