“Wie ben jij dan van mij?” – José van Daal over mantelzorg en het leven daaromheen draaiende houden

In De Nacht van KRO-NCRV spraken we uitgebreid met José van Daal, systemisch coach en auteur van het boek Wie ben jij dan van mij. Een persoonlijk, pijnlijk en liefdevol verhaal over de jaren waarin ze haar moeder langzaam verloor aan dementie.

José kreeg die titel niet zomaar in haar hoofd. Op een dag liep ze de kamer binnen, en haar moeder, die haar altijd had herkend, keek haar aan en vroeg:
“Wie ben jij dan van mij?”
José bleef even stil, en zei toen:
“Mam, wie wil je dat ik voor je ben?”
Pas toen ze weer buiten stond, brak ze.

José zorgde jarenlang voor haar moeder, die Alzheimer kreeg. Ze woonde op een uur afstand maar had alles over voor de zorg voor haar moeder.

Die rol werd steeds zwaarder. Haar eigen leven moest door, ze had een gezin, en een huishouden. Minder werken deed ze niet, terwijl veel mantelzorgers dat wél doen. Uit de Dementiemonitor blijkt zelfs dat zij gemiddeld 12 uur per week minder gaan werken. José niet. Ze ging door.

“Ik had geen burn-out, ik had een burn-on,” zegt ze.
“Ik bleef maar ‘aanstaan’. Alles ging door: het werk, de zorg, het regelen. En uiteindelijk ging ik daar zelf aan onderdoor.”

Ze stelt zichzelf nog steeds geregeld de vraag: waar sta ik eigenlijk? Want zorgen voor een ander begint, vindt ze, bij weten waar je zelf staat.

In de uitzending deelt ze wat haar op de been hield: yoga, leuke dingen blijven doen met haar gezin, en af en toe hulp durven accepteren. “Het is zo belangrijk dat mensen niet alleen vragen hoe het met degene met dementie gaat, maar ook gewoon: hoe gaat het met jou?”

Volgens José moet de maatschappij beter leren zorgen voor mensen die zorgen. Niet alleen met woorden, maar ook praktisch: hulp aanbieden, af en toe iets uit handen nemen, en ruimte geven om zelf overeind te blijven.

“Ik werd de moeder van mijn moeder. Maar ik ben altijd haar kind gebleven.”
Daar zit de sleutel, zegt ze. Blijf als kind zorgen voor een ouder. Niet als verzorger, hulpverlener of alleskunner, maar als wie je bent: zoon of dochter.