‘Ik ben niet alleen maar Fokke en Sukke’

Met 1,13 kilo boek onder de arm lopen we van de kade van Woudrichem via de Gevangenpoort naar het Oude Raadhuis van het vestingstadje. Het is een lijvig werk geworden, de debuutroman van Jean-Marc van Tol. Ruim 500 pagina’s vertellen over de opkomst van Johan de Witt. Aan de hand van talloze originele brieven en documenten probeert Van Tol op een geromantiseerde manier het leven van Johan de Witt te reconstrueren. In het eerste deel van de trilogie krijgt Cornelis Musch een belangrijke rol: de toenmalige griffier van de Staten Generaal wist op een corrupte manier veel macht naar zich toe te trekken, en Van Tol maakt van hem de spil van alle gebeurtenissen in het boek.

Jean-Marc van Tol is historisch letterkundige en volledig gegrepen door de geschiedenis. "Het mooiste van geschiedenisboeken vind ik als je er in kunt lopen. Je wéét dat Cornelis en Johan de Witt ook onder de Gevangenpoort hebben gelopen toen ze hier naartoe kwamen om hun vader te bezoeken die opgesloten zat in Slot Loevestein."

De Witt-poortje

"Kent u dat poortje meneer?", vraagt Van Tol aan een voorbijgaande postbode. De man kent zijn klassiekers en weet te vertellen dat het poortje waarop Anno 1611 staat, het De Witt-poortje is. Het jaar op de poort is het trouwjaar van burgemeester Cornelis de Witt van Woudrichem, een oom van de gebroeders De Witt en in Musch is het dankzij zijn handige optreden dat de broers hun opgesloten vader op Loevestein kunnen bezoeken.

We vervolgen onze wandeling door de geschiedenis en nemen, net als de gebroeders De Witt, het voetveer van Woudrichem naar Slot Loevestein. Op het bord bij het veer staat: Heen motte betale en weer weer. De veerman weet te vertellen dat het veer al ruim zeshonderd jaar bestaat. In Musch komt het veer ook voor. Jean-Marc van Tol heeft de veerman de naam Zwarte Willem gegeven. Díe naam kent de veerman niet, maar hij weet wel te vertellen over Kreupele Bertus en de blinde veerman Bastiaanse; ooit in elkaar geslagen door dronken soldaten omdat hij niet wilde varen. De blinde veerman overleed en omdat de soldaten zo’n spijt hadden, hebben ze de begrafenis van de man betaald.

Luister hier alvast hoe Jean-Marc en Martijn het voetveer van Woudrichem naar Slot Loevestein namen.

Voor Amalia

Wie Musch leest, zou kunnen denken dat het een afrekening is met het Huis van Oranje. Stadhouder Willem II laat zonder enig proces de vader van de gebroeders De Witt en vijf andere edelen opsluiten om zijn eigen macht veilig te stellen. Toch is er van een afrekening geen sprake, het boek is zelfs opgedragen aan kroonprinses Amalia. "Ik zat op de middelbare school bij Willem-Alexander in de klas en ik hou wel van die Oranjes. Het boek kan voor Amalia juist een voorbeeld zijn van hoe je niet met je macht moet omgaan."

Musch is fictie, maar leunt zwaar op originele bronnen. Van Tol geeft op die manier een eigen draai aan de geschiedenis. "Iedere generatie verzint z’n eigen geschiedenis en gebruikt die op een andere manier. En dat mag. Mensen mogen een verhaal scheppen en daar hun eigen betekenis aan geven. Johan de Witt heeft in de 22 jaar dat hij aan de macht was zo ongelooflijk veel interessante dingen meegemaakt. Hij zat precies in het tijdsgewricht dat Nederland het machtigste land van de wereld was. En daar wil je dan als schrijver iets mee doen."

Fokke en Sukke

Naast dat Jean-Marc van Tol dit jaar debuteert met een roman, valt er dit jaar nog iets te vieren. Fokke en Sukke bestaan 25 jaar! Voor Van Tol is het schrijven van de Johan de Witt-trilogie ook een manier om het zolang vol te houden. "John (Reid) heeft naast Fokke en Sukke ook zijn werk als rechter en De rijdende rechter, Bastiaan (Geleijnse) heeft onlangs een CD gemaakt. Musch is een manier om te laten zien dat ik ook nog van heel andere dingen houd. Ik ben niet alleen maar Fokke en Sukke.”

Musch wordt 26 mei gespresenteerd tijdens Letteren Op Loevestein.

Meer informatie over Musch is te vinden op: www.johandewitt.nl