Levensveranderende beslissingen aan de keukentafel bij boeren: stoppen of doorgaan?

Minimaal zeshonderd boeren zijn er nodig om de stikstofproblematiek op te lossen, zei demissionair minister Van der Wal onlangs. Maar ook andere thema’s maken dat boeren kritisch naar de toekomst van hun onderneming kijken.

Helpen met kiezen

Martien van Bavel is manager ondersteuningsnetwerk van de Provincie Noord-Brabant. Hij en zijn team helpen boeren bij de keuze om te stoppen of zich te laten uitkopen. Dit doen ze door middel van het verstrekken van informatie. Er komt namelijk veel op de agrariërs af. "We komen niet met een boodschap", zegt Van Bavel. "We proberen te helpen om tot een goede keuze te komen. De keuze mag ook zijn: ik blijf lekker zitten en ga door."

Rouwproces

Volgens Van Bavel gebeurt er van alles in de omgeving van die boer. Daarbij is er verschillende wet- en regelgeving en verandert het politiek speelveld constant. "Dat leidt tot vragen, onrust en emotie. Bij boeren aan de keukentafel voel je echt dat dit een levensbeslissing is."

Bij boeren die geconfronteerd worden met de optie om te stoppen, ziet Van Bavel verschillende emoties die hij vergelijkt met een rouwproces. "Van ontkenning, naar woede en gelatenheid. Ik kom alle emoties tegen."

Opvolgers haken af

Van Bavel ziet de laatste tijd vaker dat de beoogde opvolger van het boerenbedrijf het toch niet aandurft om het bedrijf voort te zetten. "Een zoon die zegt: ik doe het niet meer. Dat vind ik wel heel erg om te zien", zegt Van Bavel. "Soms gaat het bedrijf al acht generaties terug. Dan doet zo’n vader de deur dicht. Dat is vanuit familieperspectief het meest pijnlijk om te zien."

Stikstof is een van de redenen dat opvolgers het niet aandurven, maar ook bijvoorbeeld het veranderende klimaat en de waterbeschikbaarheid heeft een grote impact op de toekomst van een bedrijf.

Politiek

Hoewel met de val van het kabinet en de te vormen provinciebesturen ook politiek nog veel onduidelijk is, adviseert Van Bavel nooit om daarnaar te handelen. "Als boerenbedrijf maak je geen keuze voor één of twee jaar, maar voor de volgende generatie. Daarom adviseer ik nooit de keuze te laten afhangen van een volgend kabinet."

'Er willen genoeg boeren stoppen'

Op basis van de boeren die Van Bavel in Noord-Brabant spreekt, denkt hij dat er uiteindelijk genoeg boeren bereid zullen zijn om te stoppen. "Ik denk dat er voldoende uit zichzelf willen stoppen en dat er dus genoeg zijn om dit op een vrijwillige manier te doen."