Café Latte met een scheutje wetenschap

Je “layered latte” is niet zomaar een bakje koffie. Deze warme melk met een scheut hete espresso is constant in beweging. Het blijkt dat deze beweging essentieel is voor het vormen van de laagjes.

Het begint bij het inschenken

Het effect ontstaat soms als je hete espresso in een glas warme melk giet. Met dit inschenken ontstaan er circulaire bewegingen in de vloeistof. Ondertussen mengt een deel van de espresso zich met de melk, terwijl het omhoog drijft. Deze menging gebeurt in een gradatie. Onderaan zit de minste concentratie koffie en bovenaan de meeste.

Verschil in dichtheid en temperatuur

Het omhoog drijven van de espresso komt doordat de temperatuur hoger en de dichtheid lager is dan die van de melk. Maar dit verschil heeft nog een ander effect. Het zorgt er voor dat de eerder genoemde circulaire bewegingen, kleine draaiingen in de vloeistof, in stand worden gehouden. De warmte laat de vloeistof stijgen, en als het afkoelt daalt het weer, terwijl het verschil in dichtheid de vloeistof horizontaal verplaatst. Er ontstaan hierdoor cirkelbeweging van vloeistof boven elkaar. Dit zijn de laagjes die je ziet.

Draaibeweging zorgt voor scheiding lagen

De laagjes worden van elkaar gescheiden door het verschil in bewegingsrichting. Als de bovenkant van een cirkelbeweging naar rechts beweegt, dan beweegt de onderkant dus automatisch naar links (zie afbeelding). Door deze tegengestelde bewegingen mengen de lagen niet met elkaar. Voorwaarde is wel dat de snelheid van het inschenken hoog genoeg is om de draaibewegingen te veroorzaken.

Methode om gelaagde materialen te maken

Een layered latte is natuurlijk leuk en lekker, maar waar het de onderzoekers om gaat bij dit onderzoek, is de toepasbaarheid van het laagjeseffect. Ze zoeken naar een methode om net als bij de latte, met één stap (het inschenken) gelaagdheid in zachte materialen te kunnen krijgen. Dit zijn dan vooral materialen waarbij het belangrijk is dat de veerkracht in gradatie toeneemt. Net als de gradatie in koffieconcentratie in de latte.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co