Veel seksuele intimidatie tijdens wetenschappelijk veldwerk

Een recent onderzoek naar de ervaringen van wetenschappers in opleiding toont problemen en mogelijke oplossingen van seksuele intimidatie in de academische wereld. De studie richtte zich op zogenaamd veldwerk: praktisch onderzoek waarbij vaak lang op locatie gewerkt wordt. 26 studenten en jonge docenten werd in diepte-interviews gevraagd naar hun ervaringen tijdens veldonderzoek. Hieruit kwam naar voren dat duidelijke gedragsregels én handhaving daarvan broodnodig zijn om een veilige onderzoeksomgeving te creëren.

In het onderzoek bleek dat wetenschappers die positieve ervaringen hadden met veldwerk vaak in een omgeving werkten waar gedragsregels duidelijk werden gecommuniceerd, en waar nodig ook werden gehandhaafd. De bevraagde onderzoekers met negatieve ervaringen werkten doorgaans zonder duidelijke regels, of werden niet serieus genomen als gedragsregels overtreden werden. Velen merkten bovendien ook op dat die negatieve ervaringen leidden tot verminderde kansen in hun verdere wetenschappelijke carrière.

De wetenschap onderzoekt: hoe veilig is de wetenschap?

Het onderwerp van dit onderzoek is momenteel veel in het nieuws. Sinds het seksueel misbruik van filmproducent Harvey Weinstein is geopenbaard, ligt de seksistische cultuur van de filmindustrie onder een vergrootglas. Ook in andere sectoren komen daardoor getuigenissen naar buiten van seksuele intimidatie, waaronder de wetenschap. Zo sprak hoogleraar Vanessa Evers van de Universiteit Twente zich deze week uit over de vele gevallen van grensoverschrijdend gedrag die zij in de academische wereld meemaakte.

De 26 ondervraagde jonge wetenschappers in dit nieuwe onderzoek werden geselecteerd uit 666 respondenten van een enquête uit 2014 over dit onderwerp. Uit die enquête bleek dat ruim de helft seksuele intimidatie had meegemaakt tijdens veldwerk. Nog schokkender was het percentage onderzoekers dat slachtoffer was geweest van aanranding of verkrachting: ruim twintig procent.

De resultaten lieten ook zien dat vooral vrouwen hiermee te maken kregen, en dat zij vaker dan mannen door meerderen werden lastiggevallen. Vorige week nog kwam een illustratief geval in het nieuws: een professor van Boston University wordt door twee vrouwen beschuldigd van seksuele intimidatie, en fysieke en psychologische mishandeling. Dit had twintig jaar geleden plaatsgevonden tijdens veldwerk op Antarctica.

Ruimte voor verbetering

De enquête uit 2014 en het huidige vervolgonderzoek vertegenwoordigen niet de gehele wetenschap, al zijn er meer studies naar dit onderwerp gedaan. De hoeveelheid ondervraagden maakt het slechts indicatief voor de sector, en het ging hier specifiek om wetenschappelijk veldwerk. De onderzoekers wijzen hier zelf ook op: ze willen in eerste instantie problemen in kaart brengen en mogelijke oplossingen aandragen.

De vraag rijst of dit probleem zichzelf in stand kan houden. De onderzoekers merken op dat mensen in hogere posities vaak niet doorhebben wat het effect van hun gedrag is, omdat ze zelden gestraft worden. En terwijl de man-vrouwverhouding onder hoogleraren nog erg scheef ligt, kan seksuele intimidatie er dus voor zorgen dat vooral vrouwen hierdoor minder ver komen in de wetenschap.

Er is wel een klein lichtpuntje in het nieuwe onderzoek. Jonge academici die zelf negatieve ervaringen hadden gehad, bleken zelf vaak actief te zorgen voor een goede werkomgeving voor hun eigen studenten als ze wel hogerop kwamen in de wetenschap.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co