Primeur: tekenen van bewustzijn opgewekt bij vegetatieve patiënt

Het is wetenschappers gelukt hersenactiviteit te stimuleren bij een patiënt in een vegetatieve staat, zo bericht wetenschappelijk tijdschrift Current Biology. Tot nu toe werd aangenomen dat in deze toestand vooruitgang niet of nauwelijks mogelijk was, wat dit tot een bijzonder resultaat maakt. Om zo goed mogelijk uit te sluiten dat het een natuurlijke verbetering betrof, werd een patiënt behandeld die al vijftien jaar niet meer reageerde op prikkels.

Na behandeling kon de patiënt echter een object volgen met zijn ogen en draaide hij soms zijn hoofd naar iemand die hem toesprak. Ook toonde de patiënt een schrikreactie: als een onderzoeker zich plotseling snel naar hem toe bewoog sprongen zijn ogen plots open. Andere veranderingen bij de patiënt wezen eveneens op een verbetering van zijn toestand. Zowel een toename in elektrische signalen als de gemeten stofwisseling in de hersenen toonden een hogere hersenactiviteit aan.

Elektrische zenuwstimulatie

Deze resultaten zijn bereikt door een techniek waarbij een klein apparaatje bij de patiënt wordt ingebracht die een zenuw stimuleert, de nervus vagus. Dit is een grote verbindingszenuw tussen de hersenen en andere delen van het lichaam. De stimulator geeft kleine stroompulsjes, die gedurende de zes maanden van het experiment langzaam werden opgevoerd. Deze behandeling wordt al langer toegepast bij epilepsie en depressie.

Op basis van de reacties op prikkels concludeerden de onderzoekers dat de patiënt in een zogenaamde minimale bewustzijnsstatus was geraakt, een tree hoger in de indeling voor verschillende niveaus van bewustzijn. In een vegetatieve staat is er geen bewustzijn of reactie op prikkels, maar in de minimale bewustzijnsstatus is er wel enig contact mogelijk met de patiënt.

Verwachtingen

De Kennis van Nu vroeg hoogleraar neurochirurgie Nick Ramsey van het UMC Utrecht om een reactie. Hij probeert de verwachtingen enigszins te temperen. “Ze hebben aangetoond dat je met een stimulator de hersenactiviteit een beetje kunt oprekken. Het is wel bijzonder dat ze dit aangedurfd hebben hoor, het is een mooi resultaat. Deze man zal er echter niet zoveel aan hebben, hij zal ook met deze vooruitgang nooit meer normaal functioneren.”

“De prikkels die nu zijn gemeten geven zijn familie misschien weer hoop", gaat Ramsey verder, "maar er is nog geen echte aanwezigheid van de patiënt. Het heeft meer zin om vooruitgang te boeken bij patiënten met een hogere bewustzijnsstatus.” Ook de onderzoekers geven aan dat een vervolgonderzoek met meer proefpersonen zich kan richten op patiënten in een minimale bewustzijnsstatus. Dit zou hun meer kans kunnen geven om nog te communiceren met hun omgeving. Volgens de onderzoekers is de belangrijkste bevinding dan ook dat er überhaupt een toename van bewustzijn te bereiken is bij deze aandoeningen.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co