Wetenschap & Techniek

Weeg je als dier 35 gram? Dan heb je geluk

foto: Oliver Day/ Oregon State universityfoto: Oliver Day/ Oregon State university
  1. Nieuwschevron right
  2. Weeg je als dier 35 gram? Dan heb je geluk

Aan de hand van een zeer grote dierendatabase kwamen Amerikaanse onderzoekers tot een verrassende bevinding: een diersoort heeft de minste kans op uitsterven als het een gewicht heeft van ongeveer 35 gram. Bij een hoger of lager gewicht wordt de kans op uitsterven meteen groter.

Veel is het niet, dat gewicht waarop een diersoort het minste kans heeft op uitsterven. Om een idee te geven: bepaalde muizen, mussen en wimpergekko’s bevinden zich ongeveer rond de 35 gram. De naakte molrat zit er helemaal op.

Maar, hoewel de onderzoekers een sterk verband vonden tussen het gewicht en de kans op uitsterven, is het belangrijk om te onderstrepen dat het gewicht an sich natuurlijk geen oorzaak van uitsterven is. Olifanten leggen bijvoorbeeld niet plotseling het loodje, omdat ze opeens een bepaald gewicht bereikt hebben. De echte oorzaken voor het verdwijnen van diersoorten moet je ergens anders zoeken.

Mens heeft zware verantwoordelijkheid

De onderzoekers keken daarom naar de data van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN) om te achterhalen waarom meer dan 4400 lichte en zware dieren op het randje van uitsterven staan. En opnieuw speelt de mens hierin een bijzonder grote rol. Maar de specifieke gevaren verschillen wel aanzienlijk voor de 20 procent lichtste en de 20% zwaarste dieren die bedreigd zijn.

De bedreigde diersoorten met het grootste gewicht, zoals de tijger en de neushoorn, maar ook de Chinese reuzensalamander en de walvishaai krijgen vooral te kampen met jacht, (legale als illegale) visserij en het leggen van valstrikken. Hoewel de mens ze vaak voor hun vlees, (pseudo)medicijnen en andere soorten handelsproducten wil hebben, worden sommige dieren ook per ongeluk slachtoffer, omdat ze in een achtergelaten valstrik trappen of als bijvangst opgehaald worden.

De bedreigde diersoorten met het kleinste gewicht (zoals kikkers, spitsmuizen) zijn bij de mens minder in trek. Maar zij krijgen dan weer te maken met activiteiten die hun leefomgeving vervuilen of voorgoed veranderen. Denk bijvoorbeeld aan de vervuiling van meren en rivieren, het kappen van wouden, bouwactiviteiten, enzovoort. Het verdwijnen van lichtere diersoorten lijkt trivialer, maar dat is het niet. Planten en andere dieren kunnen het moeilijker krijgen omdat ze van de lichtere diersoorten afhankelijk zijn, bijvoorbeeld voor voedsel en bemesting.

Zwaar versus licht soms ontoereikend

Een belangrijke opmerking is dat de biologen zich beperkten tot de groep van de gewervelde dieren, een overkoepelende term voor zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. Een aantal eerdere studies suggereerden al een verband tussen gewicht en uitstervingskansen van deze dieren, maar andere studies spraken deze tegen of waren niet zo eenduidig.

De biologen van deze studie wilden deze keer daarom een zo groot mogelijke aantal gegevens voor hun onderzoek verzamelen. De dataset die ze creëerden, met daarin de massa’s van bijna 28.000 diersoorten, is de grootste dataset in zijn soort ooit (in totaal zijn er tot dusver 66.000 gewervelde diersoorten bekend).

Natuurlijk past niet elk bedreigd dier in het hokje zwaar versus licht. Zo is een zwaar dier zoals de orang-oetang vooral bedreigd doordat er zo veel regenwoud in Zuid-Oost-Azië gekapt wordt. Het is dan ook niet verbazend dat de onderzoekers ook voor elke onderzochte dierenklasse de grootste risicofactoren hebben opgesteld. Die bevindingen kunnen als eerste richtlijnen dienen om de uitstervingskansen van zeldzame diersoorten te identificeren. Want door die zeldzaamheid is er soms niet zo veel over hen bekend.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR). Op hun website kun je een aantal grafieken uit deze studie bekijken.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co

Ster advertentie
Ster advertentie