Wetenschap & Techniek

Dit is hoe hallucinaties werken

foto: pixabayfoto: pixabay
  1. Nieuwschevron right
  2. Dit is hoe hallucinaties werken

Iedereen hallucineert wel eens, maar de een meer dan de ander. Hoe dat komt? Sommige mensen baseren hun verwachtingen sterker dan andere mensen op eerdere ervaringen. Sterker dan in werkelijkheid gerechtvaardigd is.

Hoe weinig er voor nodig is om het menselijke brein te laten hallucineren, kon je onlangs zien bij De Kennis van Nu: een spiegel in een schaars verlichte kamer is voldoende. Neem de proef op de som, en je ontdekt dat je voor je het weet vreemde dingen gaat zien.

Maar er zijn natuurlijk wel gradaties. Sommige mensen horen bijvoorbeeld stemmen die er helemaal niet zijn. Uit nieuw onderzoek blijkt hoe dat mogelijk is. Deze mensen laten zich meer dan gemiddeld leiden door hun verwachtingen, die gebaseerd zijn op eerdere ervaringen.

Guilty by association

Laat deze mensen tien keer een dambord zien terwijl je tegelijkertijd een piep laat horen, en de kans is groot dat ze de volgende keer dat ze een dambord zien denken dat ze daadwerkelijk een piep horen. Ook als die piep er in werkelijkheid niet is. Deze groep mensen had veel sterker dan de controlegroep de overtuiging dat er een verband bestond tussen het geluid en het dambord, bleek uit latere analyses.

Aan het eind van het onderzoek lieten de wetenschappers steeds minder vaak een geluid horen tijdens het tonen van het dambord. Zowel de ‘stemmenhoorders’ als mensen die een psychische aandoening hadden, ontging deze verandering. De mensen in de controlegroep merkten deze verandering wel, en stemden hun verwachtingspatroon daar vervolgens op af.

Dit onderzoek is een bevestiging van een relatief nieuwe theorie over het ontstaan van hallucinaties, die er van uit gaat dat hallucinaties ontstaan als er een sterke associatie bestaat tussen een zintuiglijke waarneming en het concept dat je daarvan opslaat in je hoofd. In zulke gevallen kan ook puur de associatie – in plaats van de waarneming – er voor zorgen dat dat je iets denkt waar te nemen.

Alledaagse hallucinaties: het trillende mobieltje

Dus als je de volgende keer iets denkt te horen of zien wat er helemaal niet kan zijn, vraag je dan eens af of er iets in je omgeving aanwezig is dat die hallucinatie kan hebben opgeroepen. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld last van het ‘fantoomtrillen’ van hun mobiel – ze denken hun telefoon daadwerkelijk te voelen trillen in hun broekzak, terwijl dat toch niet zo is. Op basis van dit onderzoek zou je kunnen speculeren dat mensen dit vooral ervaren in een situatie of op een tijdstip dat ze vaak een oproep of een appje ontvangen.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co

Ster advertentie
Ster advertentie