'Farmaceut vraagt zesvoudige voor duur weesgeneesmiddel'

Het middel werd in de jaren 80 en 90 ontwikkeld in het Erasmus MC onder leiding van emeritus hoogleraar Eric Krenning. Die behandelde er sinds begin deze eeuw patiënten mee. Hij verkocht zijn bedrijf in 2011 aan de Franse farmaceut AAA. Het medicijn is sinds voorjaar 2018 in bezit van de Zwitserse farmaceut Novartis. Die nam AAA over voor 3,3 miljard euro, kort nadat lutetium octreotaat in de herfst van 2017 de weesgeneesmiddelenstatus had gekregen.

Die status geeft tien jaar alleenrecht op verkoop van het middel in de Europese Unie en zeven jaar in de Verenigde Staten. Weesgeneesmiddelen zijn medicijnen tegen heel zeldzame ziekten.

'Valsspelen'

Het Erasmus MC maakt het medicijn al bijna twintig jaar in de eigen apotheek. Kosten: ongeveer 16.000 euro per kuur van vier infusen. Het UMC Utrecht en het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis maken het voor datzelfde bedrag. Farmaceut Novartis vraagt voor een kuur van haar identieke middel Lutathera meer dan 90.000 euro.

"We hebben sterk het gevoel dat er misbruik wordt gemaakt van de mogelijkheden om de prijs op te drijven", reageert een woordvoerder van zorgverzekeraar CZ. "Je zou kunnen zeggen dat de spelregels op een onsympathieke manier worden gebruikt, maar minder genuanceerd noemen wij dit gewoon valsspelen."

Collega-zorgverzekeraar VGZ vindt het niet uit te leggen "dat kankerpatiënten geen toegang hebben tot een geneesmiddel dat ontwikkeld is door het ziekenhuis zelf, maar onbetaalbaar wordt door tussenkomst van een farmaceut die niets aan die ontwikkeling heeft bijgedragen. Het is pervers."

Reactie Novartis

Het hoofdkantoor van Novartis laat per email weten dat het bedrijf grondstoffen voor lutetium octreotaat aan Nederlandse ziekenhuizen blijft leveren en dat er geen grote prijsverhoging aankomt.

Novartis vindt dat de bijdrage van de Franse farmaceut AAA onvoldoende wordt erkend. Niet alle kosten gemaakt voor de laatste fase van het patiëntonderzoek en voor de registratieprocedure zijn terug te vinden in openbare financiële verslagen. Verder zegt Novartis de prijs van Lutathera gebaseerd te hebben op de waarde ervan voor patiënten.

Het middel is in verschillende Europese landen als kosteneffectief beoordeeld en wordt daar al vergoed, aldus Novartis.

Zelf blijven maken

De zorgverzekeraars willen dat de betrokken ziekenhuizen zelf lutetium octreotaat blijven maken. Als dat niet lukt dan komt jaarlijks voor ongeveer 125 patiënten de toegang tot dit zeer effectieve geneesmiddel middel op de tocht te staan.

Lutetium octreotaat wordt gebruikt voor de behandeling van NET-tomuren. NET staat voor neuro-endocriene tumoren. Dat zijn tumoren in het systeem dat de afgifte regelt van hormonen die bepaalde organen aansturen.