Op 1 sept 2019 begon de ‘Bach van de dag’ met de Aria uit de Goldbergvariaties. Vandaag, na vele variaties rond Bach, besluit ik met de Aria da capo, het slot van de Goldbergvariaties, en dus het slot van deze Bach van de dag.

Johann Sebastian Bach
Goldberg Variaties, BWV.988: Aria da capo
Glenn Gould, piano
CBS Records SMK52619
3’48’’

Leuk en heerlijk zinloos spelletje: wat is de ‘mooiste’ Bach? Wat gaat er mee naar een onbewoond eiland? Ik neem mee: dit deeltje uit het Magnificat…

Johann Sebastian Bach
Magnificat BWV.243; Suscepit Israel
Ricercar Consort olv Philippe Pierlot
Mirare MIR102
2’08’’

Het heeft iets prettig maniakaals, deze Fantasie. Je hoort bijna voortdurend hetzelfde, maar dan anders. Minimal music uit een tijd waarin het genre niet bestond. Bach haalt alles uit bijna niets.

Johann Sebastian Bach
Fantasie BWV.922
Alfred Brendel, piano
Philips 4208322
8’22’’

Johann Sebastian Bach
Fantasie BWV.922
Christophe Rousset, klavecimbel
Aparte Music AP 010
6’45’’

Nadenken over je eigen zonden, letterlijk en figuurlijk van ‘God los’. Gebroken. Het bracht Bach in 1723 tot een van zijn mooiste aria’s. Zeker in deze uitvoering. Barbara Schlick zingt vol met levenservaring, en Marcel Ponseele laat de hobo stralen.

Johann Sebastian Bach
Cantate BWV.105, “Herr, gehe nicht ins Gericht”; aria, “Wie zittern und wanken”
Barbara Schlick, sopraan
Collegium Vocale Gent olv Philippe Herreweghe
Virgin 7592372
5’48’’

Zoiets doe je niet, althans… Terwijl Bach behoorlijk ziek is, is er al gepraat en zelfs besloten over zijn opvolging. Op 25 augustus 1749, terwijl de kerk vol zit met hoogwaardigheidsbekleders, speelt Bach zelf het orgel in de opening van deze cantate. Een klinkend bewijs: ik ben er!

Johann Sebastian Bach
Cantate BWV.29, “Wir danken dir, Gott, wir danken dir”; Sinfonia
Bach Collegium Japan
Masaaki Suzuki, orgel
BIS1981
3’39’’

De laatste. Prelude en Fuga nr.24 uit het eerste boek Wohltemperierte Clavier. Een bekroning, maar ook een zoektocht naar het wezen van melancholie.
Youri Egorov speelt zo langzaam en naar binnen gericht… en toch valt de muziek niet uiteen.

Johann Sebastian Bach
Das wohltemperierte Klavier boek 1 – “Prelude en Fuga nr.24 BWV.869”
Youri Egorov, piano
Astoria DP 87001
17’30’’

Petersburg, eind 19e eeuw. Iedere vrijmiddag en avond komen ze bijeen. Componisten en musici als Rimsky-Korsakov, Borodin, Glazoenov en Lyadov. Strijkkwartet spelen en hun liefde voor Bach laten horen. In 1899 werd een aantal stukken gepubliceerd onder de titel ‘Vrijdagen’.

Anatoly Lyadov
Kwartet voor 2 violen, altviool en cello “Vrijdagen”, Sarabande & Fuga
Szymanowski Kwartet
SWR 19034CD
5’55’’

Johann Sebastian Bach (arr. Stravinsky)
Das wohltemperierte Klavier boek 1 – “Prelude en fuga nr.4 BWV.849”
Schonberg Kwartet
Attaca 29121
6’35’’

Als kind hield ik van rennen, schijnbaar doelloos, half vijf ’s middags. Geen jas, alleen een trui en maar rennen. De wind, het late licht. Puur plezier, zonder dat ik het zo noemde. Toccata.

Johann Sebastian Bach
Toccata. BWV.915
Angela Hewitt, piano
Hyperion Records CDS44421/35
9’00’’

Wat is de ‘zin’? Ik weet het niet altijd, lees erover, praat erover, maar soms ervaar ik het, kort en schijnbaar zomaar. ‘Zin’ straalt door de tonen van het derde deel uit het Vierde Brandenburgs Concert. De muziek buitelt, danst en ruist.

Johann Sebastian Bach
Brandenburgs Concert nr.4, BWV.1049, dl.III
La Petite Bande olv Sigiswald Kuijken
DHM 077308205472
4’54’’

Tegenwoordig niet meer dan een straatnaam, maar ooit een grote naam in het Nederlandse muziekleven: Julius Röntgen. Geboren in Leipzig, wonderkind, mede-oprichter Concertgebouw en orkest, en een onvermoeibaar Bach-liefhebber en componist. Vooral deze Prelude en Fuga was voor mij een ware een ontdekking.

Julius Röntgen
3 Preludes en Fugas (versie voor orkest) nr.2
Deutsche Staatsphilharmonie Rheinland olv David Porcelijn
CPO 777 308-2
7’30’’

Ik koester de Bach-opnamen van Piotr Anderszewski. Integer en urgent. De aandacht waarmee hij speelt, levert een laconieke precisie op. Iedere toon en frase is vormgegeven, gehuld in helderheid.

Johann Sebastian Bach
Partita nr.6, BWV.830; I. Toccata
Piotr Anderszewski, piano
Virgin 72435455262
6’12’’

De fuga stond centraal in zijn composities en in zijn lessen. Alleen, in de tijd van Antonin Reicha, was de fuga al geheel ‘uit de tijd’. Toch gaf hij zijn leerlingen, waaronder Berlioz, Franck en Liszt, een uitermate gedegen ondergrond in het schrijven van fuga’s. Maar hoe klinken Reicha’s fuga’s? Ze zijn vrijwel onbekend, maar voor mij een ware ontdekking.

Antonin Reicha
Etudes dans le genre fugue, op.97 nr.4 & nr.9
Ivan Ilic, piano
Chandos Records 20033
11’41’’

Frans Bruggen was een van de grote voormannen van de ‘oude muziek beweging’. De blokfluit werd dankzij hem weer een ‘echt’ instrument, en Bruggen maakte prachtige arrangementen van Bach’s muziek. Het was een droom van Bolette Roed
om de ‘Bruggen-arrangementen’ op te nemen. Haar dubbel-cd is wat mij betreft een echte aanrader!

Johann Sebastian Bach
Sonate voor viool nr.2 BWV.1003 – deel IV, “Allegro”
Christian Teztlaff, viool
Ondine ODE 1299
5’04’’

Johann Sebastian Bach (Arr. Frans Bruggen)
Sonate voor viool nr.2 BWV.1003 – deel IV, “Allegro”
Bolette Roed, blokfluit
Ondine ODE 1323
7’20’’

Je moet er even voor gaan zitten, maar dan krijg je ook wat… Zo’n rijk en fraai werk: deze variaties van Max Reger, die op 12 augustus 1904 in wereldpremiere gingen.
Reger. Alcoholist en liefhebber van droge humor, wat op zich al humor is, maar bovenal een van de grootste contrapuntisten na Bach.

Max Reger
Variaties en Fuga, op.81 (over een thema van Bach)
Marc-Andre Hamelin, piano
Hyperion CDA66996
31’43’’

Het kon niet uitblijven, ik ben een Bach-liefhebber maar ook een Beatles-liefhebber, dus… alle aandacht voor de arrangementen die Peter Breitner maakte. Je hoort Bach’s Hohe Messe alsof het een Brandenburgs Concert en daar doorheen, naadloos gevlochten, melodieeen van Lennon en McCartney.

Johann Sebastian Bach / Lennon & McCartney (Arr. Peter Breitner)
Beatles Concerto Grosso nr.9
(Here, There and Everywhere & Yesterday & Hello Goodbye)
Peter Breitner Orchestra
NAXOS 8574078
9’45’’

10 augustus 1958. Wat een geluk dat er microfoons bij stonden… Glenn Gould heeft nooit in Nederland opgetreden, maar wel een keer met het Concertgebouworkest, in Salzburg. Het is een zeer gedreven uitvoering, waar zowel Gould als het orkest op het puntje van hun stoelen musiceren.

Johann Sebastian Bach
Concert voor klavecimbel en strijkorkest nr.1, BWV.1052
Glenn Gould, piano
Koninklijk Concertgebouworkest olv Dimitri Mitropoulos (live, 10 aug.1958)
RCO05001
20’03’’

Luisteren naar familieleden van Bach is vaak een ontdekkingstocht langs grotendeels vergeten edoch prachtige muziek. Te beginnen met Heinrich Bach, naar diens zoon Johann Michael Bach – Bach’s eerste schoonvader, en zijn broer Johann Christoph Bach. Een Bachzijtak, met onverwachte ‘luister inkijkjes’.

Heinrich Bach
Ich danke Dir, Gott
BachPlus
Evil Penguin 0031
8’19’’

Johann Michael Bach
Ich weiss, dass mein Erlöser lebt
Vox Luminis olv Lionel Meunier
Ricercar RIC347
2’49’’

Johann Christoph Bach
Wie bist Du denn, O Gott, in Zorn auf mich entbrannt
Nahuel Di Pierro, bas
Ensemble Diderot olv Johannes Pramsohler
Audax Records ADX13715
12’01’’

Bach maakte waarschijnlijk zelf de bewerking van zijn Tweede Sonate voor viool. Als Sonate BWV.964 is het dan muziek voor klavecimbel. Hetzelfde, maar anders. Dezelfde noten, maar toch. Een oefening in hetzelfde anders horen.

Johann Sebastian Bach
Sonate voor viool nr.2, BWV.1003
Alina Ibragimova, viool
Hyperion 67691/2
23’24’’

Johann Sebastian Bach
Sonate, BWV.964
Lorenzo Ghielmi, klavecimbel
Passacaille PAS1077
19’34’’

In Weimar voerde Bach muziek uit van Peranda, een componist die tientallen jaren eerder een grote naam was in Dresden. Als Bach begint aan zijn Hohe Messe, gecomponeerd met Dresden in het achterhoofd, dan klinken de openingsmaten als… Peranda. Maakt mij meteen nieuwsgierig; hoe klinkt Peranda?

Marco Giuseppe Peranda
Mis in a; I. Kyrie
Abendmusiken Basel
Coviello Classics COV91904
5’20’’


Johann Sebastian Bach
Mis BWV.232, “Hohe Messe”: Kyrie – koor, “Kyrie eleison”
Chor des Bayerischen Rundfunks & Concerto Köln olv Peter Dijkstra
BR Klassik 900910
9’00’’

De Engelse pianiste Harriet Cohen vroeg aan allerlei bevriende componisten om iets te maken ‘rond’ Bach. In 1931 verscheen ‘A Bach Book for Harriet Cohen’, met daarin Bachbewerkingen door oa Bax, Howells, Bridge en Vaughan Williams. Laatstgenoemde maakte een parel onder de Bachbewerkingen.

Johann Sebastian Bach / Ralph Vaughan Williams
Ach bleib’bei uns, Herr Jesu Christ, BWV.649 (Arr.)
Jonathan Plowright, piano
Hyperion CDA67767
5’35’’

Familiebijeenkomsten van de Bach’s werden steevast opgeluisterd met schuine grappen, woordspelletjes en natuurlijk muziek… ‘Deels komisch, deels ongepast’, aldus Bach’s eerste biograaf. In een bewaard fragment worden Texel en Brabant genoemd. Tijd voor een klein onderzoek.

Johann Sebastian Bach
Quodlibet BWV.524, “Wass seind das vor grosse Schlösser” (fragment)
Bach Collegium Japan olv Masaaki Suzuki
BIS 2041
10’49’’

31 juli 1750, Bach’s begrafenis. Voor de uitvaartdienst had hij zelf al muziek uitgekozen; muziek van een familielid die hij in zijn jeugd goed gekend had.
De in 1703 overleden Johann Christoph Bach. Hoe toepasselijk dat J.S. koos voor ; Lieber Herr Gott, wecke uns auf.

Johann Christoph Bach
Lieber Herr Gott, wecke uns auf
Vox Luminis olv Lionel Meunier
Ricercar RIC 347
4’16’’

Er zit in de Kunst der Fuge een canon waar ik iedere keer weer van geniet maar ook versteld van sta. Maar hoe leg ik ‘m uit? Ik vroeg collega Jana om mij te helpen, en aan de hand van de canon ‘Vader Jakob’ doen we een poging.
Daarnaast het arrangement van Harry van de Kamp van een deel uit de Kunst der Fuge. Zo mooi… het verdient een apart BWV-nummer!

Johann Sebastian Bach
Die Kunst der Fuge, BWV.1080; Canon per Augmentationem in Contrario Motu
Amsterdamse Bach Solisten
Ottavo OTR C48503
7’05’’

Johann Sebastian Bach
Die Kunst der Fuge, BWV.1080 – Contrapunctus XIX (arr.)
Gesualdo Consort Amsterdam
Sony Classical 82876705432
10’59’’

Er is geen componist zoveel ‘onderzocht’ als Bach. Iedere noot, iedere letter, die hij aan het papier toevertrouwde, is beschreven in duizenden boeken, artikelen en proefschriften. En toch; wie was hij? Iedereen heeft zijn ‘eigen’ Bach. Silvestrov componeerde een intiem en droomachtig eerbetoon aan Bach, en soms schemeren de noten van J.S. er doorheen.

Valentin Silvestrov
Dedication to J.S.B.
Kremerata Baltica olv Gidon Kremer
Nonesuch 7559-76934-5
6’03’’

28 juli 1750, even na kwart over acht ‘s avonds, overlijdt Bach. Tot de allerlaatste gecomponeerde noten behoort het Et incarnatus est uit de Hohe Messe. Voeg het Crucifixus toe en het Et resurrexit en je hebt volgens mij ‘de kern van de zaak’.
Hier was het Bach om te doen; zowel muzikaal als religieus.

Johann Sebastian Bach
Mis BWV.232, “Hohe Messe”, Credo – koren, “Et incarnatus est + Crucifixus + Et resurrexit”.
Collegium Vocale Gent olv Philippe Herreweghe
Virgin Classics 5451632
10’11’’

Op het enige echte portret van Bach, uit 1748, staat hij afgebeeld met in zijn handen een kleine partituur. Wie goed kijkt, ziet een Canon staan. Bach wilde zich dus laten zien met een muziekvorm die in zijn tijd al heel ouderwets was, maar getuigde van ouderwets goed vakmanschap, en met religieuze betekenis. Hoe klinkt de muziek die hij in zijn handen heeft?

Johann Sebastian Bach
14 Verschiedene Canones, BWV.1087; Canon triplex a 6
Bach Collegium Japan
BIS2151
0’36’’

Johann Sebastian Bach
14 Verschiedene Canones, BWV.1087; Canon triplex a 6
Fretwork
Harmonia Mundi HMU 907395
1’09’’

Johann Sebastian Bach
14 Verschiedene Canones, BWV.1087; Canon triplex a 6
Café Zimmermann
Alpha Classics 014
1’12’’

Ergens in die ‘doodzieke’ maanden april-juli 1750 dicteerde Bach aan zijn leerling Kittel een nieuwe versie van het koraal ‘Wenn wir in hochsten Noten sind’, en gaf het een nieuwe titel; ‘Vor deinen Thron tret ich hiermit’. Ga je tellen, en verbind je letters aan getallen, dan kun je hierin lezen: Bach, J.S. Bach en Johann Sebastian Bach. Oftewel de ‘ich’…

Johann Sebastian Bach
Koraal ‘Vor deinen Thron tret’ich hiemit’, BWV.668
Amsterdamse Bach Solisten
Ottavo OTR C48503
3’17’’

Voor Bach stond de ‘canon’ gelijk aan ‘wet’ oftewel het Musikalisches Opfer kent tien canons, als de Tien Geboden. Een stem volgt in alles de andere stem; de navolging van een gewone gelovige van Christus. Duizelt het al? Het kan altijd nog ‘erger’… deze canon kan tot in eeuwigheid hoger gaan, hoger en hoger. Een klinkende lofprijzing van de Eeuwige.

Johann Sebastian Bach
Musikalisches Opfer, BWV.1079: “Canon 5, a 2, per tonos”
Bach Collegium Japan
BIS2151
6’00’’

Bach bespeelde verscheidene instrumenten, hield zich bezig met de bouw van instrumenten, en heeft waarschijnlijk zelfs een instrument ontworpen: het ‘lautenwerck’. Een clavecimbel met een pracht van een ‘hangbuik’ oftewel een luit in de vorm van een klavecimbel. Hoe klonk het?

Johann Sebastian Bach
Suite ‘aufs Lautenwerck’. BWV.996
Olivier Baumont, lautenwerck
Loreley LYR 054
13’37’’

Het begin van het Credo uit de Hohe is in alles een geloofsbelijdenis van Bach. Of beter gezegd: hij ‘gelooft’ in en door muziek. De uitvoering door de J.S. Bach Stiftung begint met een… improvisatie. Het contrast met de sierlijke ‘klinkende wiskunde’ van Bach is daardoor des te groter.

Johann Sebastian Bach
Mis BWV.232, “Hohe Messe”, Credo – koren, “Credo in unum Deum + Patrem omnipotentem”.
Chor & Orchester der J.S. Bach Stiftung olv Rudolf Lutz
BachStiftung 8384
4’01’’

Wat een kleinood, ‘Je keek te ver’, een boekje door Marjoleine de Vos. “Het denken brengt ons niet tot de zin van de dingen. De zin, of beter nog: de betekenis, die geen diepere betekenis is, moet ons ook vanzelfsprekend toevallen’. Het valt mij in ieder geval toe in de Ouverture uit de Vierde Partita.

Johann Sebastian Bach
Partita voor klavecimbel nr.4, BWV.828 – deel I, “Ouverture”
Angela Hewitt, piano
Hyperion CDA68271
6’41’’

Het duet Domine Deus uit Bach’s Hohe Messe kent een juweel van een ‘huppelbasje’ waarboven een fluit danst. Liefdevol en elegant – een Bach die je dag goed maakt.

Mis, BWV.232, “Hohe Messe”; Gloria – duet, “Domine Deus” + koor, “Qui tollis peccata mundi”.
Johann Sebastian Bach
Nederlandse Bachvereniging olv Jos van Veldhoven
Channel Classics CCS SA 25007
8’33’’

Bach en de natuur…? Nee, dan zijn grote tijdgenoot Telemann! Een groot tuinliefhebber en enthousiast verzamelaar van zaden en planten. ‘Ik ben onverzadigbaar wat betreft hyacinten en tulpen’. Telemann’s Fantasias voor solo-fluit, hoor ik als zorgvuldig gecultiveerde bloemen.

Georg Philipp Telemann
Twaalf Fantasias voor fluit; nr.9
Ashley Solomon, fluit
Channel Classics 40617
6’24’’

Drie keer dezelfde noten, en toch drie keer geheel ander. Wellicht was het cello-stuk, oorspronkelijk een stuk voor luit. En hoe verschillend kun je het uitvoeren…

Johann Sebastian Bach
Suite voor cello nr.4, BWV.1010, I. Praeludium
Joachim Eijlander, cello
NAVIS Classics NC15003
4’14’’

Johann Sebastian Bach
Suite voor cello nr.4, BWV.1010, I. Praeludium & II. Allemande (Arr.)
Nigel North, luit
Linn Records CKD049
4’58’’

Johann Sebastian Bach
Suite voor cello nr.4, BWV.1010, I. Praeludium
Gavriel Lipkind, cello
EDEL 0016132GLP
3’08’’

Clavichord! Een wat…? Ik vroeg organist en pianist Laurens de Man hoe dat zit. Wat is een clavichord, waarom hield Bach er zo van, en wellicht het belangrijkst: hoe klinkt een clavichord.

Johann Sebastian Bach
Partita nr.1, BWV.825, V. Sarabande
Wim Winters, clavichord
Authentic Sound
5’35’’

Soms hoor ik muziek ‘beter’, als een ander mij meeneemt in die muziek. Kunst der Fuge is zulke muziek voor mij. Fascinerend, maar ook vrij gesloten, celebraal… Het arrangement dat Jan van Vlijmen maakte van Kunst der Fuge opende voor mij allerlei ramen om nog beter te ‘kijkluisteren’ naar deze muziek.

Johann Sebastian Bach / Jan van Vlijmen
Kunst der Fuge, BWV.1080: Contrapunctus V
Viotta Ensemble
Ottavo OTR C90387
3’14’’

Johann Sebastian Bach
Kunst der Fuge, BWV.1080: Contrapunctus V
Hesperion XX olv Jordi Savall
Alia Vox AVSA 9818A+B
4’06’’

Een van de leukste edoch vreemdste stukken van Bach, is ‘Opbouwende gedachten van het pijproken’, waarin blijkt dat het pijproken gepaard gaat met allerlei theologische en beschouwelijke gedachten. Misschien nog opmerkelijker: het stuk is ‘misschien’ mede gecomponeerd door Bach’s gehandicapte zoon Gottfried Heinrich.

Johann Sebastian Bach
Erbauliche Gedanken eines Tobackrauchers
Tragicomedia
Teldec 4509-91183-2
4’39’’

Een Boerencantate, van Bach? Jawel, in 1742, met hoorbaar plezier gemaakt. De man voor wie hij het schreef was niet echt een boer, wel de directeur van de belastingen in Leipzig, en daarmee de werkgever van Picander, tekstschrijver van oa de Mattheus Passie.

Johann Sebastian Bach
Cantate BWV.212, “Mehr Hahn en neue Oberkeet” (Bauerncantate): Sinfonia + aria ‘Klein-Zschocher müsse’
Mojca Erdmann, sopraan
Bach Collegium Japan olv Masaaki Suzuki
BIS2191
9’22’’

Bach componeerde vier zogenaamde ‘Lutherse’ missen, kleine missen. Voor welke gelegenheid? En: waarom? In ieder geval gebruikte hij voor de muziek, zijn eigen al jaren daarvoor gecomponeerde muziek, in een verbeterd jasje. Alsof hij de pareltjes in zijn oeuvre, die je over het hoofd kunt zien, alsnog voor het voetlicht wil zetten.

Johann Sebastian Bach
Mis BWV.234: “Qui tollis peccata mundi”
Cantus Cölln
Harmonia Mundi HMC901939.40
6’47’’

Johann Sebastian Bach
Cantate BWV.179, “Siehe zu, dass deine Gottesfurcht nicht Heuchelei sei”: aria, “Falscher Heuchler Ebenbild”.
Ruth Ziesak, sopraan
Amsterdam Baroque Orchestra olv Ton Koopman
ERATO3984-21629-2
5’00’’

Op 7 juli 1720 was de begrafenis van Maria Barbara Bach, de vrouw van J.S. die volkomen onverwacht ‘uit de tijd’ ging. Volgens de Duitse musicologe Helga Thoene zijn de Sonates en Partitas voor solo-viool door Bach gecomponeerd als een monument voor zijn overleden vrouw – klinkende rouwverwerking. Een bijzondere theorie, met bijzondere gevolgen.

Johann Sebastian Bach
Cantate BWV.4, “Christ lag in Todesbanden”; koraal, “Christ lag in Todesbanden”
The Monteverdi Choir & The English Baroque Soloists olv John Eliot Gardiner
Soli Deo Gloria SDG128
5’33’’

Johann Sebastian Bach
Partita voor viool nr.2, BWV.1004 – deel V, “Chaconne” (Arr.)
Tenebrae olv Nigel Short
Gordon Nikolitch, viool
LO 0728
13’08’’

Een van mijn lievelingsstukken is de Vierde Franse Suite, althans… de titel is niet van Bach. Intieme en sprankelende muziek. Op haar nieuwe Bach-cd speelt Papastefanou gul en lichtvoetig, inclusief een variant op het begin: BWV.815a.

Johann Sebastian Bach
Suite voor klavecimbel BWV.815, “Franse Suite nr.4”
Alexandra Papastefanou, piano
First Hands Records FHR70
18’38’’

Vandaag is de feestdag van de Apostel Thomas, de Ongelovige Thomas. Vanaf de stichting in 1212 klonk er in het klooster en de bijbehorende Thomaskerk in Leipzig muziek, oa bewaard gebleven in de Thomas Graduale. Tijdloze muziek - eeuwen voor Bach.

Ondanks veel protest, blies de DDR in 1968 de Paulinerkirche op in Leipzig. Wat moest je ook met zo’n oud gebouw… In deze Universiteitskerk was op 20 oktober 1729 een uitvaart, waarvoor Bach de muziek schreef. Droevige muziek? Helemaal niet!

Bach voerde veel muziek uit in Cafe Zimmermann in Leipzig. Niet alleen van hemzelf, maar ook van bv Locatelli. Vioolvirtuoos, componist en een groot deel van zijn leven woonachtig aan de Prinsengracht in Amsterdam.

Bach’s functie als Thomascantor en Director Musici stond in een lange en eerbiedwaardige traditie. Ik vind het daarom zo leuk om stil te staan bij Bach’s voorgangers in Leipzig, zoals Johann Schelle. Een grootheid in zijn tijd.

En dan ineens; de overgang van pauken en trompetten naar het ‘Et in terra pax’, en de schier oneindig wiegende stemmen… Wederom naar de ‘Hohe Messe’: Bach op z’n best!

Hij liep honderden kilometers, tartte zijn werkgever, bleef veel langer weg dan afgesproken… Bach wilde per se zijn grote voorbeeld zien, horen en ontmoeten: Dietrich Buxtehude.

Een droog tikje en dan gaan ze er als een speer vandoor; The Swingle Singers in Bach. Notabene de bloedserieuze Kunst der Fuge, vermaken zij tot een feestelijke mengeling van Kunst en Kitsch.

Het komt de overzichtelijkheid niet ten goede – vrijwel iedereen in je familie krijgt de naam Johann… Waarom eigenlijk? Op de Feestdag van Johannes de Doper een mogelijk antwoord.

Bach’s muziek bewerken… heiligschennis? Bach bewerkte graag muziek van anderen, dus waarom anderen niet zijn muziek? Lautten Compagney maakte met ‘Bach Without Words’ een van de leukste Bach-cd’s van de afgelopen jaren. Het spelpezier spat er vanaf.