Jortcast #243: Het complot in onze genen
- Nieuws
- Jortcast #243: Het complot in onze genen
Het idee dat anderen het slecht met ons voor hebben zit in onze genen. Complottheorieën zijn dan ook van alle tijden, maar vooral van tijden met grote existentiële dreiging: entree Covid-19. In Jortcast #243 gaat dr. Jan-Willem van Prooijen in gesprek met dr Kelder over obscure complotplatforms als het Amerikaanse QAnon.
#243 - Het complot in onze genen - De Jortcast
Van Prooijen onderzoekt als gedragswetenschapper aan de Vrije Universiteit de psychologische principes die achter complottheorieën schuilgaan. "Complottheorieën, daar hoeven we niet smalend over te doen. Het komt veel voor in de maatschappij, bij mensen die normaal functioneren en normale banen hebben. En in crisistijd zie je het aantal complotten toenemen", zegt hij in dr Kelder en Co.
Laboratorium
Het is niet zo dat complottheorieën alleen een ding van de moderne tijd zijn. "Vóór sociale media en internet waren er ook al een hoop complottheorieën. Maar als het verkeerd gaat met de maatschappij, dan leven complottheorieën een beetje op."
Vijftien procent van de Nederlanders gelooft bijvoorbeeld dat Covid-19 gemaakt is in een laboratorium. Een minderheid, maar aanhangers van dergelijke theorieën zijn vaak moeilijk van hun punt te brengen. “Je wint het nooit in discussies”, weet Jort Kelder uit eigen ervaring.
"Dat hangt heel nauw samen met een overmatig getrouwen in het eigen gelijk", zegt Van Prooijen. "Het is een vorm van overschatting van de eigen kennis."
QAnon
Een beweging die de laatste tijd steeds meer opduikt is QAnon. "Een beweging in de Verenigde Staten die strijdt tegen wat zij de deep state (een elite die de wereld regeert, red.) noemen. Ze denken dat president Trump in het geheim strijdt om die deep state te ontmantelen." Ze zijn vóór Trump, en tegen de main stream media. QAnon heeft wereldwijd inmiddels miljoenen volgers. Ook is er een Nederlandse tak.
Het gevaarlijke aan complottheorieën is dat ze tot extremisme kunnen leiden. Maar soms blijken complotten daadwerkelijk te bestaan. Denk bijvoorbeeld aan de Watergate-affaire, het schandaal dat uiteindelijk leidde tot het aftreden van de Amerikaanse president Nixon. Een bepaalde mate van scepsis ten opzichte van bestuurders en overheid kan dus zeker nuttig zijn.
Download de NPO Radio 1-app
Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.
