Jortcast #208: de Crisiscast

We beginnen in het voorjaar van 1986: de kernramp in Tsjernobyl, een stad in het huidige Oekraïne in de buurt van hoofdstad Kiev. Een eind weg, maar toch leidde de ramp tot onrust in Nederland. Er zou namelijk een wolk vol radioactiviteit uit Rusland kunnen overwaaien naar Nederland.

De angst ontstond dat er middels regen radioactiviteit uit die wolk op ons kon neerdalen. Met andere woorden: men was overgeleverd aan het weer. "Hier en daar een bui, typisch Nederland", zegt dr Kelder. Dus de overheid moest voorzorgsmaatregelen nemen. Zo mochten de koeien een tijdje niet grazen in de wei.

Tijdens crises zie je vaak nieuwe beroemdheden ontstaan. "Mensen die in korte tijd Bekende Nederlander worden omdat zij nu eenmaal de stem van de wetenschap zijn", aldus dr Kelder. Nu, in tijden van corona, is dat bijvoorbeeld Jaap van Dissel van het RIVM. In 1986 was het Marius Enthoven, de toenmalig hoofdinspecteur van het RIVM, die nationale bekendheid verwierf.

En de Tsjernobyl-crisis kreeg ook een politiek gezicht: Pieter Winsemius was, als VVD-minister van onder andere Milieu, de minister van dienst die de maatregelen trof en onzekerheden bij burgers moest zien weg te nemen. "Een ontzettend goede spreker", memoreert dr Kelder. "Maar ook een vertrouwenwekkend spreker." Winsemius was namelijk in Leiden opgeleid als natuurkundige en had daardoor meer kennis van de problematiek dan de gemiddelde politicus.

Ook leren we vaak nieuwe begrippen. "Toen kwam opeens het begrip ‘becquerel’ naar voren", zegt dr Kelder. "De norm was één becquerel per kubieke meter lucht. En het was ineens 34 per kubieke meter lucht."

Wat zei Maarten van Rossem over de dag dat de Twin Towers door vliegtuigen werden doorboord? Waarom adviseerde opinie-peiler Maurice de Hond om noodrantsoenen in te slaan in 1999? En hoe stuurde oud-minister Wouter Bos het land door de uitslaande brand van de economische crisis in 2008? Fijne zelf-quarantaine!