Wat een wrede, vreemde wereld waarin we leven

Ik toch. De simpele mededeling dat de Tsjechische tennisspeelster Jana Novotna was overleden, 49 jaar oud, was meer dan een simpel nieuwsfeit. Ja, eerst even scorebordjournalistiek toepassen: in 1998 won ze Wimbledon.

Dat is een feit.

Net zoals ze drie Olympische medailles won, dat ze zestien Grand Slam doublestitels de hare mocht noemen en dat ze een ietwat bleke, leuk spontane, rustige, soms onzekere topsportvrouw was die in ons collectieve geheugen het begrip “choken” ineens vormgaf. Choken als in: ineens niet meer kunnen presteren onder extreem hogedruk. Choken als in: de bibbers krijgen op het moment dat de zege voor het grijpen ligt.

Het overkwam haar een paar maal in haar loopbaan, maar eenmaal wel op heel duidelijke wijze. Op Wimbledon, met Steffie Graf aan de andere kant van het net. In de beslissende derde set stond Novotna met 4-1 voor en was één winnende klap verwijderd van 5-1.

Wie die wedstrijd gezien heeft, kan zich de misslagen van de Tsjechische nauwelijks nog herinneren maar weet misschien nog net dat Graf terugkwam en uit volkomen geslagen positie nog wist te winnen (7-6/1-6/6-4). Die missers van Novotna zijn wellicht weggespoeld door de zee van de tijd tussen 1993 en heden, maar wellicht weten velen nog wel van de huldiging van toen.

Het toonbeeld van stijve, vormelijke, keurige, onkreukbare Britse top-adel, de Hertogin van Kent, bleek de beste uithuilschouder van de wereld te hebben en ondersteunde Novotna op warm, puur menselijke wijze. Met die actie won de Hertogin in zeker Groot-Brittannië, maar ook elders in de wereld, stil applaus: well done! Novotna bleef echter met de beelden van die huldiging in de geschiedenis over. Zij, op het punt Wimbledon te winnen, stond ineens als bevroren op de baan: bevroren en o zo hulpeloos. Hoe moest ze nou ook al weer tennissen? Zij, de 25-jarige doorzetster, speelde daarna nog zes jaar op topniveau door, ook omdat de Hertogin haar de goed geprononceerde woorden “Ga door, ooit win je hier” had toegevoegd.

Nadat eerst nog een finaleverliespartij tegen Hingis in 1997 moest worden geïncasseerd, won Novotna een jaar later van de Française Nathalie Tauziat in twee sets en kon iedereen die haar fraaie loopbaan gevolgd had en die ook allen min of meer “gewend” waren geraakt aan de frêle Tsjechische, min of meer vrede hebben met wat Novotna in haar carrière gedaan had en wie zij was geweest in de vrouwen-tenniswereld.

Na haar overlijden stroomde de sociale media over met mededelingen van geraakte topspeelsters van de afgelopen decennia. Al die vrouwen waren extreem triest en zochten troost in lieve woorden richting Tsjechië waar hun maatje van vele jaren, toch in tamelijke stilte was overleden. De lijst van rouwenden was bepaald indrukwekkend.

Ja, kanker.

Echter, daar waar de tenniswereld rouwde en geschokt was (49 jaar was immers veel te jong) bleek, met name in Engeland, een groot detachement vuilspuiters op te staan en de dode ex-kampioene nog eens flink verbaal onder handen te nemen.

Het noopte de BBC, waar men een sympathiek aandoende condoleance-pagina had geopend, deze pagina toch ook weer een aantal maal te moeten sluiten en op te schonen.

De vuilbekkers toonden hun ware karakters door Novotna af te schilderen als een totaal mislukte “loser” en daar ook vaak haar seksuele geaardheid op kwetsende, gemene manier bij te betrekken. De BBC, waar Novotna na haar actieve tennisjaren was gaan werken als een zacht sprekende, lieve analiste die altijd het beste uit een tennissend mens probeerde te verklaren, wist even niet wat men moest doen; dit ging wel heel ver.

Dit was buitensporige vuilnis dat geheel niet bij de overledene paste, maar alles zei over de stuitende domheid van de holbewoners. Nu nog kan je de (gelukkig) opgeschoonde lijsten van “herdenkers” teruglezen. Zie hoe geraakt al die meiden van toen zijn. Doe dat lezen in stilte en begrijp dat een van de meest geliefde speelsters ooit in het damescircuit ons ontvallen is.

Ze was aardig en sympathiek. Ze handelde sociaal, ze speelde dat van vrouwen niet vaak vertoonde “serve and volley” bijna perfect en ja, ze haperde in de finale van 1993 en kreeg door die actie en de schouder van de Hertogin, ineens een “eeuwige” naam in de grote sportwereld.

Het is beter je Novotna te herinneren zoals ze echt was. Een topsporter met een zachte rand. Een lieve vrouw die, toen bij haar landgenote Martina Navratilova kanker geconstateerd werd, meteen en onvoorwaardelijk haar hulp aanbood en dat ook vorm gaf.

Zij, de vrouw van zestien Grand Slam doubles-titels en 24 WTA-toernooizeges in haar loopbaan en eenmaal Wimbledon, zij stierf te midden van haar familie en gelieven in haar eigen Tsjechië, waar ze na verhuizing uit de USA naartoe was teruggekeerd. In tamelijke stilte gebeurde dat.

Ik heb niet vaak dat ik een tijdje stil achteruit ga zitten als ik over het overlijden van een bekende sporter hoor of lees, een sporter die ik alleen van afstand heb kunnen volgen, maar nu gebeurde dat wel. Haar zachte stem en rustige manier van spreken en optreden zeiden voldoende. Naar haar luisteren als ze voor de BBC bezig was, werkte koesterend en louterend.

Een heel mooi mens stierf deze week veel te vroeg.