De ongelukkige keuzes van Rutte III

Halbe Zijlstra was de afgelopen jaren heel boodschapvast: na zijn corvee in de Kamer bij Rutte-II wilde hij lekker gaan rouwdouwen op het ministerie van Sociale Zaken. Maar in deze formatie werd al gauw duidelijk dat er meer liefhebbers voor die plek waren, en geschiktere ook. Dus toen Zijlstra vorige week ineens bij BNR Nieuwsradio aangaf naast Sociale Zaken ook wel met Buitenlandse Zaken te kunnen leven, wisten wij Kremlinwatchers genoeg: daarom had Mark Rutte nauwelijks energie gestoken in het verdedigen van Jeanine Hennis, haar aftreden loste een probleem in de formatie op.

Het Sauerland is ook Buitenland

Op papier dan, want personeelsmanager Rutte maakt in de verdeling van kabinetsposten een aantal bizarre keuzes. De eerste naam trend was wat dat betreft gelijk een trendsetter, met Halbe ‘meer zaken doen met dictators’ Zijlstra op Buitenlandse Zaken. Er werd vol afschuw gereageerd door velen die op dat terrein werken, maar wat vooral overheerste was totale hoon. Zijlstra heeft veel politieke kwaliteiten, maar als je je druk maakt om de geloofwaardigheid van de politiek geef je een krankzinnig signaal af met iemand met zo weinig buitenlandervaring op deze plek. Je hoeft niet per se een volwaardig sparring partner voor Boris Johnson en Rex Tillerson neer te zetten tenslotte.

Cijfers boven mensen

Maar met Zijlstra uit de weg bleef de puzzel voor Rutte ingewikkeld. Financiën gaat naar een rising star van het CDA, Wopke Hoekstra. Prima keus, al waren Wouter Koolmees (D66) en Carola Schouten (CU) daar ook geschikt geweest. Schouten was trouwens ook heel goed geweest voor Sociale Zaken, een onderwerp waarop ze in de Kamer uitblonk. Maar dat ministerie was voor D66, bekende Alexander Pechtold vrijdagavond bij Pauw: “We verdeelden eerst de posten en toen vulden we ze pas in.” En dus krijgt Koolmees die post, en dat is ongeveer net zo controversieel als Zijlstra op Buitenland. De financiële kennis van Koolmees staat niet ter discussie, maar hij is ook de kille rekenaar. De man die eigenhandig het sociale gezicht van D66 hervormde naar wat in het Engels heet austerity. Of in plat Nederlands: begrotingsfetisjisme. Op Sociale Zaken komt iemand met een reputatie van cijfers boven mensen. Onhandig. Schouten mag Landbouw gaan doen. En de regio.

De verkeerde mensen op de verkeerde plek

En dan is er nog een wonderlijke uitkomst van dit hele proces. Op alle ministeries waar je zorgen over kunt hebben komen precies de verkeerde mensen. Provocateur Sander Dekker, die een felle strijd voerde met zijn minister en zijn leraren mag het ingewikkelde ministerie van Veiligheid en Justitie gaan bestieren, waar juist een binder nodig lijkt te zijn. Apart. Op klimaat ligt een grote, wereldwijde opgave, die wordt gegund aan Eric Wiebes, die in zijn korte tijd als staatssecretaris van Financiën vooral opviel door het al niet kunnen oplossen van problemen bij de Belastingdienst. Knullig.

Comproministers

En zo lijkt de uitkomst van de stoelendans ronduit ongelukkig. Waar de twijfels groeien over de inhoud van het regeerakkoord, worden die versterkt door het personeelsbeleid. Mark Rutte maakt zijn achtergrond in human resources niet waar in het ingewikkelde speelveld van de verdeling van de kabinetsposten. En dat is levensgevaarlijk, want je kunt anno 2107 niet meer wegkomen met een kabinet dat vooral trouwe bondgenoten een plekje geeft, en vergeet competente mensen op de juiste plek te zetten. Dit kabinet vraagt vertrouwen in de toekomst, maar geeft met deze bonte collectie van comproministers vooral het signaal af het eigen wankele fundament belangrijker is dan de inhoud.