Opinie & Commentaar

Asscher: van kroonprins tot troonopvolger?

foto: Rijksoverheidfoto: Rijksoverheid
  1. Nieuwschevron right
  2. Asscher: van kroonprins tot troonopvolger?

Bijna alle politieke partijen weten al met welke leider ze volgend jaar de verkiezingen ingaan. Bijna alle. Bij de Partij van de Arbeid wordt daar achter de schermen een behoorlijke strijd over gevoerd. Politiek commentator Peter Kee duikt in het gevecht tussen de mastodonten. Met als grote vraag: Wat doet Lodewijk Asscher?

Het zal bij de Partij van de Arbeid eens niet gaan om de volgende lijsttrekker. Wie het ook wordt, de kans dat de nieuwe partijleider als Messias wordt onthaald is groot. Vraag het Wim Kok, Wouter Bos, Job Cohen of Diederik Samsom maar. Het is de PvdA eigen. NRC-journalist Thijs Niemantsverdriet schreef er een mooi boek over, dat hij treffend De vechtpartij noemde. Want hoewel er bij de sociaaldemocraten soms wel een leiderschapscultus lijkt te heersen, kan het ook snel weer met je gedaan zijn. Toch, Ad Melkert?

De verkiezingen zijn nog even weg – volgend jaar maart, als het kabinet overeind blijft – maar zondag tijdens de ledenraad was het toch het gesprek van de dag: blijft Samsom? En zo nee: wie volgt hem op?

Kroonprins

Dat zou Lodewijk Asscher kunnen zijn. Als iemand symbool staat voor die leiderschapscultus is hij dat. Al jaren wordt hij de kroonprins genoemd. Hij helpt de partij er weer bovenop. Dat is de hoop bij veel PvdA'ers.

Het is niet de eerste keer dat Asscher onderwerp is van speculatie. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb, volgens een recente peiling de populairste van de mogelijke toekomstige PvdA-leiders, zou in elk geval op Asscher stemmen. Althans, dat zei hij in 2012.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.


Een maand daarvoor had Asscher AT5 op het hart moeten drukken dat het "niet zijn brandende ambitie was om snel in Den Haag te eindigen." De Amsterdammers konden rustig gaan slapen: Asscher zou wethouder blijven. Dat zei hij ook aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk, die hem plagerig 'de redder van de sociaaldemocratie' noemde, in een gesprek dat eigenlijk over de Amsterdamse Wallen had moeten gaan, maar voor bijna de helft met speculatie over Asschers toekomst gevuld werd.

Huismus

Nee, Asscher hoefde niet zo nodig naar Den Haag. Hij is een huismus . Hij eet graag thuis met zijn gezin, brengt de kinderen naar school en liep vorige week nog drie avonden mee met de Avondvierdaagse. Dus dacht hij in 2012: waarom zou ik dat opgeven voor de Haagse hectiek?

Maar toen viel het kabinet en werd hij vice-premier. Zo hield Samsom zijn toekomstige concurrent dichtbij zich. Ze werken nauw samen om in de coalitie met de VVD het gedachtegoed van de Partij van de Arbeid uit te dragen.

Maar of Asscher nu ook partijleider wil worden? Het ligt niet in de lijn der verwachtingen, zei hij in januari nog. Iets cryptischer was zijn repliek tegenover de NOS: "Als iemand anders lijsttrekker is, ben ik het niet, en dat zou zomaar heel goed kunnen zijn.’"

Nee, van Asscher leek het niet te hoeven.

Of toch wel?

Ik sprak Asscher op het PvdA-partijcongres in februari. Tijdens dat onderonsje liet hij doorschemeren misschien toch ambitie te hebben. Maar verder hoefde niemand dat te weten. En toen de Volkskrant hem in mei vroeg of hij bereid zou zijn Samsom op te volgen, zei Asscher: "Ik ga er wel over nadenken."

Respectloze hond

Al een tijdje werkt Asscher zichtbaar aan zijn profiel. Daar heeft hij dan ook zijn 'bontkraag' van drie persoonlijke medewerkers voor. Hij komt zo nu en dan stevig uit de hoek. Over discriminatie op de arbeidsmarkt, over foute champignontelers, verdringing op de arbeidsmarkt door spotgoedkope Oost-Europeanen en malafide uitzendbureaus. Hij liet Motivaction onderzoek doen naar de opvattingen van Turks-Nederlandse jongeren over Syriëgangers en IS. Volgens dat onderzoek vond een groot deel van de jongeren het 'niet verkeerd' als geweld wordt gebruikt tegen niet-gelovigen. "Verontrustend", noemde Asscher dat toen. Ook wilde hij vier Turkse organisaties onder de loep nemen. Het leidde tot grote spanningen binnen de PvdA-fractie en het gedwongen vertrek van Kamerleden Kuzu en Öztürk. Later zou Asscher zeggen dat het onderzoek van Motivaction niet deugde en sloot hij een bondgenootschap met de Turkse organisaties om de participatie van Turkse jongeren in de samenleving te verbeteren.

Als minister van Sociale Zaken wil hij streng en rechtvaardig zijn. Frénk van der Linden zei ooit over Asscher: "hij heeft een rechts hoofd, maar een links hart." Asscher bekende als een van de eerste politici openlijk kleur in de commotie rondom Sylvana Simons, en hij fileerde op snedige wijze de meest lompe berichten op zijn Facebookaccount in de post 'Respectloze hond'. 17.000 likes. Kassa. Asscher heeft zichzelf smoel gegeven.



'Samsom weg, dan doe ik mee'

Samsom durft het wel aan tegen de nieuwe Asscher. Hij ziet graag dat kandidaten het in een verkiezing tegen hem opnemen. Liever strijdend ten onder dan een stap opzij. Ook Aboutaleb is in de race, alhoewel? Niet als Samsom meedoet, zei hij in de ambtswoning van Eberhard van der Laan, waar koortsachtig overleg plaatsvond nadat Asscher in de Volkskrant vertelde over het partijleiderschap te zullen gaan nadenken. Een strijd met de zittende leider ziet Aboutaleb niet zitten. "Samsom weg, dan doe ik mee." Een paar dagen later vertelde hij dat aan de NOS. "Het is raar als je een leider heel lang hebt gesteund en ineens te zeggen, nu ben ik jouw opponent."

Jeroen Dijsselbloem vond dat maar een rare redenering. "Je krijgt het lijsttrekkerschap van de PvdA niet op een presenteerblaadje", zei hij bij RTL Z met een streng gezicht. Als Aboutaleb écht lijsttrekker wil worden, dan betreedt hij het strijdperk maar.

De strijd met Samsom gaat de burgemeester uit de weg. Maar het opnemen tegen Asscher, dat wil Aboutaleb wel. "Die neemt maatregelen waar ik soms voor applaudisseer en die ik op andere momenten afkeur." Dat was niets minder dan een linkse directe in Asschers maagstreek.

De kroonprins gaat in het najaar de knoop doorhakken. Ruilt hij zijn huiselijk geluk in voor een hondenbaan met een enorm afbreukrisico? De PvdA blijft toch een vechtpartij. De rebellerende afdelingen, lange messen en hoge zuurgraad. Je moet er maar zin in hebben.


De audioversie van dit verhaal is vrijdag uitgezonden in het programma De Nieuws BV.

Vorige week in de Week van Kee: De missie van Jeanine Hennis.

Ster advertentie
Ster advertentie