Jan Nagel: hobbyschaker en grootmeester

50Plus heeft er zin an, om het op z'n Fortuyns te zeggen. Deze week presenteerde de partij als eerste van alle partijen haar partijprogramma. De toon is hard. 50Plus, zo zeggen de schrijvers van het program, is 'de enige partij die echt voor de ouderen opkomt.'

'Kortom: we pakken ze terug op 15 maart!'

Nu sloeg dat laatste vermoedelijk niet op de ouderen, maar op de coalitiepartijen VVD en PvdA.

Log boekwerk

50Plus is strijdbaar. Ouderen pikken het niet meer, zeggen de architecten van het partijprogramma, vergeleken met het PVV-manifest een log boekwerk. Eén van die architecten is partijvoorzitter Jan Nagel. Dat is dezelfde Jan Nagel die op zijn 25e al in het partijbestuur zat van de Partij van de Arbeid. Dezelfde Jan Nagel die werkte bij VARA-programma's als In de Rooie Haan, Achter het Nieuws en De Kloof.

Maar nu is Jan Nagel 77 - en is hij nog lang niet klaar. Want Nagel houdt van aandacht.

Deze week wist hij alle spotlights op zich gericht toen hij het 50Plus-partijprogramma rondstuurde naar de gehele parlementaire pers.

Files in Hilversum

Of neem die keer dat Nagel de PvdA de rug toekeerde, in 1993. Nagel was klaar met de regenteske bestuursstijl van de sociaaldemocraten én de lange files in Hilversum. Die files troffen vooral Nagel zelf - gasten in zijn programma waren vaak te laat. Met een paar schaakvriendjes richtte hij de partij Leefbaar Hilversum op. In 1998 behaalde de partij 14 zetels van de 37.

Maar de partij was niet veel meer dan een gedachte-experiment. De files verminderen - dat was het wel.

Maar wat belangrijker was: de Leefbaar-trend was geboren. Want uit Leefbaar Hilversum ontstond ook Leefbaar Nederland. En bij die partij beleefde Nagel hoge pieken en diepe dalen. Pim Fortuyn werd lijsttrekker en reikte tot het plafond en daar ver voorbij.

Morele suïcide

Maar toen was daar het interview van Pim Fortuyn met de Volkskrant op 9 februari. Het verbod op discriminatie moest maar uit de Grondwet worden geschrapt, vond Fortuyn. Een dolksteek in de rug van Nagel. Wat ging hij doen? Fortuyn uit de partij zetten? Dat zou zelfkastijding zijn - zonder Fortuyn geen verkiezingswinst.

Maar Fortuyn binnenboord houden? Morele suïcide.

Nagel zocht het podium, en regisseerde een prominent mediamoment voor zichzelf. De dag na het interview zou hij bij Buitenhof vertellen wat Fortuyn te wachten stond. Normaal kijkt slechts een handjevol intellectuelen, maar nu stemden 700.000 kijkers af op - toen nog - Nederland 3.

Pim Fortuyn zou de partij verlaten - het hoge woord was eruit. Er klonk zowaar applaus uit het normaal zo bedeesde Buitenhof-publiek.

De nieuwe lijsttrekker zou - uiteindelijk - Fred Teeven worden. Jan Nagel zelf waarschijnlijk niet, zei hij in Buitenhof, maar hij zou daarover de dag daarna beslissen. De vileine wedervraag van presentator Peter van Ingen: 'In welk programma gaat u dat bekendmaken?'

Peter R. de Vries

Nagel zou de politiek voorgoed vaarwel zeggen. Zou je toch denken. Maar hij kwam nog een paar keer terug. In 2005 bijvoorbeeld, met dat populistische experiment rondom Peter R. de Vries, PRDV, inderdaad, dezelfde initialen als de beoogde naam van de partij, de Partij voor Rechtvaardigheid, Daadkracht en Vooruitgang.

Een nieuwe poging, in 2009, kwam ook niet van de grond: de Onafhankelijke Ouderen- en Kinderunie (Ooku). Op advies van Maurice de Hond en Bram Peper veranderde Nagel die naam maar: Ooku sloeg niet aan.

Dat werd dus 50Plus, waarvan Nagel nu partijvoorzitter én senator is. Want ja, na slim onderhandelen met de Onafhankelijke Senaats Fractie is de partij óók in de Eerste Kamer vertegenwoordigd.

Hobbyschaker

Dat is dan toch maar mooi de verdienste van de hobbyschaker Nagel. Hij is eigenwijs en drijft graag zijn zin door. Kijk dus niet gek op als 50Plus vijf, misschien wel tien zetels weet te bemachtigen in maart.

Maar wees ook niet verrast als-ie de partij op een gezet moment met slaande deuren verlaat. Want ook dat is Nagel: overal waar hij werkte, ontstond er conflict. Bij de omroep, bij de Partij van de Arbeid, of bij zijn zelf opgerichte partijen.

In de zin 'We pakken ze terug op 15 maart' zit dan ook vast veel verborgen symboliek.

Luister hier het profiel van Peter Kee over Jan Nagel terug: