Waarom we maar geen genoeg van Rembrandt krijgen

"In Amsterdam is het Rembrandt voor, achter, links en rechts", zegt Maarten Prak, hoogleraar Economische en Sociale Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. En niet alleen de hoofdstad lift mee op het succes van Rembrandt, volgens Prak. "Een heel aantal musea heeft de marketingwaarde van dit wereldmerk in de vingers."

Het is 4 oktober 350 jaar geleden dat de schilder zijn laatste adem uitblies. Komend jaar zijn in onder meer Amsterdam, Den Haag, Leiden en Leeuwarden tentoonstellingen die in het teken staan van Rembrandt en de Gouden Eeuw.

Gouden Eeuw

Wie praat over Rembrandt van Rijn, komt vrij snel uit op de Gouden Eeuw. Ook hiervan krijgen musea, maar ook politici niet genoeg. Denk aan de uitspraken over de 'VOC-mentaliteit' of de belangstelling voor het Rijksmuseum als onderdeel van het lesmateriaal voor scholieren.

Als historicus is Prak niet tegen al deze aandacht voor de Gouden Eeuw. Hij vindt wel dat er een eerlijk beeld van die tijd moet worden geschetst. ''Voor Nederland was dit een succesvolle periode, zowel economisch als cultureel. Maar het had ook minder aantrekkelijke kanten, zoals de slavernij, benadrukt hij.

Daarnaast merkt Prak dat sommige aspecten uit die periode, zoals dat er duizenden immigranten en vluchtelingen in Nederland woonden, worden weggelaten uit het verhaal.

Hoog in het vaandel

Vaak wordt daarom beweerd dat Nederland in de zeventiende eeuw uitblonk in tolerantie. "In vergelijking met andere landen was Nederland een relatief tolerant land, zegt Prak. Zo konden vluchtelingen in Nederland een nieuw bestaan opbouwen. Maar dat gold niet voor iedereen. Joden en katholieken hadden het zwaar in de republiek. Katholieken mochten bijvoorbeeld geen openbare ambten vervullen. "Als je het zo bekijkt was Nederland niet echt een land dat tolerantie hoog in het vaandel had."