Film Detroit: 50 jaar geleden, maar lessen voor nu

De openingsbeelden van de film Detroit zijn kleurrijk, maar niet vrolijk. In een los bewegende serie komen beelden uit de schilderijreeks The Migration Series van Jacob Lawrence voorbij. Schilderijen uit de eerste helft van de negentiende eeuw die het verhaal vertellen van de grote migratie: hoe zwarte Amerikanen tussen de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog van het zuiden naar de industriesteden in het noorden trokken. Discriminatie en economische achterstand verhuisden mee. De kiem voor de problemen in de film, werden met die migratie gezaaid zo lijkt de maker (Kathryn Bigelow, bekend van Zero Dark Thirty en The Hurt Locker) te willen zeggen.

Rellen

In juli 1967 wordt Amerika geteisterd door rassenrellen. Steden als Tampa, Newark, Minneapolis en Milwaukee zijn het toneel van soms heel heftige ongeregeldheden. Detroit sloot eind juli in het rijtje aan. Een grotendeels blank politiekorps moet toezien op de orde in de stad. Zwarte Amerikanen zijn woedend. Zij worden bijvoorbeeld vaker opgepikt op straat dan hun blanke stadgenoten.

De film Detroit zoomt in op één specifiek incident. Op 23 juli zou er geschoten zijn door een scherpschutter bij het Algiers Motel. Meer dan de knal van een startpistool, zo’n ding dat je ook bij hardloopwedstrijden hoort, is het niet geweest, maar de politie is in die dagen nogal paranoïde als het om sluipschutters gaat en de gevolgen zullen hevig zijn. De politie valt aan en trommelt de aanwezigen, vooral zwarte mannen, op.

Als kijker zit je de arrestanten dicht op de huid als ze nogal naar worden ondervraagd door de politie. De agenten hebben de situatie niet onder controle. Carl Cooper (17), Fred Temple, (18) en Auburey Pollard (19). Wapens worden niet gevonden. De jonge mannen zijn drie van de meer dan veertig doden die tijdens de rellen in the Motor City zullen vallen. In vijf dagen tijd verandert Detroit van een economische motor in een puinstad met duizenden arrestanten en honderden gesloopte gebouwen.

Kerner Rapport

In de film is geen plaats voor wat er na de rellen gebeurde. De rechtszaak die volgt wordt er in hoog tempo doorheen gejaagd. Een gemiste kans, want Amerikaanse rechtszaken zijn zoals ook hier vaak ingewikkeld en de moeite van het uitpluizen waard. Wat was er nu precies aan de hand met de vervolgde agenten en waarom werden ze niet veroordeeld? Details ontbreken. En dan is er nog een gemiste kans. De nasleep van de rellen ontbreekt, liever gezegd het Kerner-rapport. Dat rapport was de uitkomst van een onderzoek naar de oorzaken van de rellen. Uitgevoerd onder leiding van gouverneur Otto Kerner uit Illinoi

In juli 1967 wordt Amerika geteisterd door rassenrellen. Steden als Tampa, Newark, Minneapolis en Milwaukee zijn het toneel van soms heel heftige ongeregeldheden. Detroit sluit in het rijtje aan, eind juli. Een grotendeels blank politiekorps moet toezien op de orde in de stad. Zwarte Amerikanen zijn woedend, zij worden bijvoorbeeld vaker opgepikt op straat dan hun blanke stadgenoten.

In 1968 verscheen het rapport dat veel stof deed opwaaien. Er was harde kritiek op de overheid, zeker voor een overheidsrapport. Er was duidelijkheid (er was geen sprake van een samenzwering of een groep criminelen die gepland relde, burgers waren boos over wat ze werd aangedaan) maar ook onduidelijkheid. Informatie over agenten die hun eigen misdaden verdoezelden werd weggelaten en er werd niet vermeld dat de meeste doden werden veroorzaakt door gezagsdragers, niet door relschoppers.

President Johnson wilde het rapport niet accepteren. Hij geloofde dat zijn werk niet goed werd weergegeven en dat het rapport te ver ging. Één conclusie uit het rapport was schokkend en is nog altijd zorgwekkend: ‘Our nation is moving towards two societies, one black, one white — separate and unequal.’

Vijftig jaar later is de film nog altijd actueel. Het politiekorps in Detroit is niet langer grotendeels blank, maar de achterliggende problemen uit de film Detroit (discriminatie van de zwarte bevolking, zowel in het politiekorps als daarbuiten) zijn nog altijd niet opgelost en de spanning loopt regelmatig op. Denk aan de rellen na de dood van Michael Brown in Ferguson in 2013 of de rellen in Milwaukee in 2016 na de dood door politiekogels van Sylville Smith. Een film die een volledig beeld geeft van wat er in de jaren zestig gebeurde, zowel de gebeurtenissen als de nasleep, zou ons nog betere lessen kunnen leren dan nu in Detroit gebeurt.

Recensies Detroit

Niet alle recensies zijn lovend over ‘Detroit’. De Washington Post is erg positief, noemt de film onder meer 'monumentaal'. Maar er is meer. De film zou bijvoorbeeld eendimensionaal zijn en weinig van de context weergeven (The Atlantic). Eendimensionaal, dat zit ‘m bijvoorbeeld ook in de rol van bewaker Melvin Dismukes die in het motel terechtkomt. Hij wordt vooral als een goeie kerel weergegeven. In het echt waren er ook vragen over zijn betrokkenheid bij het geweld in het Algiers motel.