In de Boekenrubriek: 'Onder de mensen' van Peter Brusse

Peter Brusse, Onder de mensen. M.J. Brusse (1873-1941) journalist

Op staande voet ontslagen bij De Telegraaf, omdat hij het dorst twee saucijzenbroodjes te declareren. Twee! Eén mocht nog wel, maar hiermee had de legendarische journalist M.J. Brusse zijn hand overspeeld volgens zijn toenmalige hoofdredacteur. Ja, dat waren waarlijk andere tijden – die dankzij de schitterende, literaire pen van Peter Brusse – de zoon van M.J. Brusse – tot de lezer komen alsof die geluksvogel erbij mocht zijn. Bij de journalistieke pioniersdaden van Rie, zoals M.J. Brusse genoemd werd: op pad met vagebonden, vermomd als zwerver; mee met matrozen die aan wal uitgebuit werden; altijd in de weer met sociaal bewogen activiteiten. Bedoeld om die maatschappelijk ongeziene en stemloze vernederden en getrapten voor de lezers van de liberale NRC waar Brusse na zijn ontslag voor ging werken, in hun eigen woorden te tonen. Rie was zijn tijd vooruit, met die literair geschreven reportagejournalistiek. Voor zijn zoon Peter was het schrijven van dit boek niet minder dan een Vatersuche: aldus kwam de vader die hij nauwelijks gekend heeft (hij overleed toen Peter een klein kind was) tot leven.

Koen Hilberdink, J.B.W.P. Het leven van Johan Polak (1928-1992)

‘Ik ben joods, ik ben rijk en zo lelijk als een paard.’ Als iemand zichzelf (al dan niet gespeeld) naar beneden kon halen, was het Johan Polak wel, de welgestelde, joodse uitgever, begenadigd als hij was met een uitgelezen literaire smaak en een bewonderenswaardige passie voor de literatuur, maar tevens behept met een tragische familiegeschiedenis en een groot, onoverwinbaar vermogen om ongelukkig te zijn, zeker op amoureus gebied. Koen Hilberdink schreef een nuchtere, zakelijke biografie waarin hij dat leven weergeeft en laat zien wat de erfenis is van Polak: de boekwinkel(s) Athenaeum, de gelijknamige uitgeverij waar de klassieken blijven verschijnen in prachtige uitgaven en de kennismaking voor veel lezers (onder wie ik) met door Polak bewonderde schrijvers, van Ida Gerhardt, Marguerite Yourcenar tot James Purdy. Ja, Johan Polak was dan een rare snuiter, maar hij heeft onze cultuur belangeloos verrijkt – dit eerbetoon getuigt daarvan.

Victor Sebestyen, Lenin. Leven en legende

Vooral gedurende de Koude Oorlog werd Lenin als een monster gebiografeerd. Dat was hij natuurlijk ook, als je hem beoordeelt op de vele doden die zijn daden tot gevolg hadden, de bolsjewistische terreur die dankzij hem de staatsvorm werd in Rusland, de totalitaire marxistisch-leninistische erfenis waar veel landen ter wereld nog van moeten herstellen. En vooral: gezien het feit dat hij de weg effende voor een nog groter kwaad, terwijl hij wist wat hij voor vlees hij met hem in de kuip had: Stalin. Maar Lenin was ook een mens, zoals deze nieuwe, uitputtende biografie benadrukt. Iemand met driftbuien, iemand met een turbulent liefdesleven. Victor Sebestyen richt zich vooral op de liefdesdriehoek Lenin-zijn vrouw Nahdezda Krupskaya en zijn minnares Inessa Armand. Ook daarin bleek het persoonlijke politiek; ook zij bepaalden Lenins politieke handelen.

Luister de Boekenrubriek terug