De tandarts is een seriemoordenaar

Samen met zijn docent Henk Brand bestudeerde Voorbraak 259 films waarin tandartsen voorkomen. In een derde tot de helft van de gevallen is de tandarts heel negatief in beeld. Handtastelijk, gewelddadig en veel moord. "Vooral dat laatste is een trend de afgelopen jaren", zegt Voorbraak. "De positieve held die minderbedeelden helpt zien we veel minder."

Filmtandarts

Ook is de tandarts vaak een witte man. Voorbraak: "Vrouwen zijn zwaar oververtegenwoordigd in het echte leven. Meer dan driekwart van de studenten op de tandartsacademie is vrouw, maar dat zie je weinig terug in films", aldus Voorbraak.

Verder werkt de tandarts oubollig, loopt achter qua techniek, is onhygiënisch en ze komen naar moderne maatstaven onprofessioneel over. Daarbij zijn ze vaak te amicaal, terwijl je je als zorgverlener professioneel moet gedragen. "Dit beeld is heel slecht voor het imago van tandartsen", zegt Voorbraak.

Geschiedenis

De geschiedenis van tandartsen in films begon rustig, zegt Brand, die lesgeeft aan het Academisch Centrum Tandheelkunde in Amsterdam. "Rond het jaar 1940 was de tandarts heel neutraal.'' Het kantelpunt kwam volgens hem met de film Marathon Man uit 1976. "Daarin zit een vreselijke nazi-tandarts die acteur Dustin Hoffman martelt."

Hoffmans karakter overleeft de martelpraktijken, maar vanaf dan wordt het grimmiger. "Daarna krijg je films waarin patiënten worden vermoord en het tandartsbezoek niet meer overleven", zegt Brand.

Angst voor de tandarts

"Of we door dit slechte imago ook angstiger zijn geworden is niet één op één aan te tonen", zegt Voorbraak. "Wat uit onderzoek wel blijkt is dat veel mensen simpelweg bang zijn voor het tandartsbezoek." De vraagt of we juist banger zijn geworden door deze films of dat we de tandarts slecht afbeelden omdat we toch al slecht over ze denken is dus een beetje de kip-ei-theorie.

In je nadeel

Dat de tandarts doorgaans meer angst aanjaagt dan bijvoorbeeld een huisarts, komt volgens Brand doordat je als patiënt gelijk in een nadelige positie komt. "Bij een huisarts zit je netjes tegenover elkaar en kun je praten. Bij een tandarts is het fysiek anders. Je wordt in een stoel geplaatst, achterover gelegd en je kunt niets meer zeggen."

Tegenwoordig wordt er op de opleiding tandheelkunde veel meer aandacht besteedt aan de communicatie tussen tandarts en patiënt. Tandartsen in spé leren angst eerder te herkennen. "De angst voor de tandarts zit vooral in het machteloze gevoel dat mensen ervaren", zegt Voorbraak. "Ons wordt nu echt geleerd hoe je signalen afspreekt om te communiceren. Er is een hoop veranderd."