Cultuur & Media
KRO-NCRV

Interview Fréderike Geerdink: een jaar bij de PKK

foto: Twitterfoto: Twitter
  1. Nieuwschevron right
  2. Interview Fréderike Geerdink: een jaar bij de PKK

Deze week gaan de stembussen open en kunnen Turken in Europa hun stem uitbrengen voor de verkiezingen. Naar aanleiding daarvan was journaliste Fréderike Geerdink te gast bij Spraakmakers op NPO Radio 1.

Geerdink was tien jaar lang correspondent in Turkije en bracht daarna een jaar door bij de PKK. Over dat jaar schreef ze een boek, het onlangs verschenen Dit vuur dooft nooit: een jaar bij de PKK. We spraken Geedrink over haar persoonlijke ervaringen, de spannendste momenten en de grootste misverstanden over de Koerdische beweging.

PKK

PKK staat voor de Koerdische Arbeiderspartij (in het Koerdisch: Partiya Karkerên Kurdistanê). De PKK is een militante organisatie die strijdt voor het recht op zelfbeschikking voor de Koerden.

Je verbleef een jaar bij de PKK. Wat was je rol in het trainingskamp, werd je daar ook echt als 'de journalist' gezien?

"Ja, maar het lastige was wel dat je niet een heel jaar lang elke dag voortdurend met je blocnote en pen kunt rondlopen. Soms moet je ook onderdeel worden van het leven, dus meehelpen met koken of bij een vergadering zitten. Dat is wel een beetje zoeken, omdat je ook niet echt onderdeel wordt van hun systeem. Die strijders daar sterven echt voor elkaar en daar hoor je natuurlijk niet bij. Ik droeg ook geen uniform en was niet gewapend, dus in die zin was ik ook de vreemde eend in de bijt. Dat is best wel pittig voor een jaar lang."

Hoe heb je in zo’n situatie jouw rol als journalist bewaakt en vind je dat je daarin geslaagd bent?

"Ja, daar ben ik wel in geslaagd. Ik ben nu zevenenveertig, mijn eerste stukje schreef ik vijfentwintig jaar geleden. De journalistiek is inmiddels zó onderdeel geworden van wie ik ben dat ik altijd kritische vragen blijf stellen en scherp observeer. Al zou ik het willen, de journalist in mij kan ik niet het zwijgen opleggen."

Zijn er ook momenten geweest dat je je onveilig hebt gevoeld?

"Soms in de bergen, vooral ’s nachts zijn daar een paar keer F16’s overgekomen en daar werd je dan wakker van. Wat ik ook spannend vond, was toen ik met een groep strijders van Irak naar Syrië ben gelopen. Dat is drie, vier uur lopen en dat moet dan als het pikkedonker is, in een maanloze nacht. Vooral op de terugweg was dat spannend, omdat het een illegale grensovergang was en ik ook gesnapt kon worden door de Iraaks-Koerdische troepen. Die hadden mij een beetje op hun netvlies. Maar ik heb me niet zozeer onveilig gevoeld door de Koerdische strijders, die hebben mij heel goed beschermd."

De titel van je nieuwe boek is Dit vuur dooft nooit. Kan je uitleggen wat je daarmee bedoelt?

"In de Koerdische cultuur speelt vuur een belangrijke rol. Er is een mythe waarin het vuur symbool staat voor de opstand van de Koerden. En dat vuur dooft niet. Dat zie je terug in waar ze voor strijden, dat zijn dingen die een hele lange adem vereisen."

Je zegt dat mensen vaak denken dat de PKK strijdt voor een eigen Koerdische staat, maar dat dat helemaal niet waar is. Waar vechten ze wél voor?

"Ze strijden voor zelfbeschikking, maar niet in de vorm van een natiestaat. Mensen zijn echte kuddedieren, dat ontkent niemand. Toch leven we in een kapitalistische maatschappij, waarin niemand zich wat van de kudde aantrekt. Het Midden-Oosten is een divers gebied dat we de Arabische of Islamitische wereld noemen. Maar het is ook het gebied waar het Christendom en het Jodendom vandaan komen en je hebt daar ook de Turken, Armeniërs, Grieken en Perzen. Eigenlijk moet je dus een systeem hebben dat recht doet aan die diversiteit. Een systeem van democratisch confederalisme, waarin mensen op gemeenschapsniveau kunnen samenleven en zichzelf kunnen besturen op een manier die past bij de gemeenschap."

Je noemt de PKK feministisch. Kan je dat uitleggen?

"Het kapitalisme en de natiestaat zijn patriarchale structuren. Ze willen terug naar een vorm van samenleven op basis van een matriarchale organisatie, zoals in het neolithische tijdperk. Als je de maatschappij vestigt op vrouwelijke waarden, dan gaat het niet om het centraliseren van macht, maar om de gemeenschap."

Vind je het terecht dat de PKK een terroristische organisatie wordt genoemd?

"Nee, ik vind het niet terecht. Die lijst van terroristische organisaties is een internationaal geopolitiek smeermiddel. Een aantal landen heeft de PKK erop gezet na 11 september toen ze betere relaties wilden met Turkije. Volgens het internationaal recht is de strijd tussen de PKK en de Turkse staat ook een niet-internationaal gewapend conflict, géén strijd tegen terrorisme. De PKK houdt zich daarbij aan de regels die gelden voor oorlogsvoering: ze proberen burgers te ontzien en behandelen krijgsgevangenen goed. Dat zijn dingen die Turkije niet doet. Ook sluit de PKK internationale overeenkomsten met ngo’s die bijvoorbeeld strijden voor het uitbannen van kindsoldaten.

De PKK heeft denk ik wel terroristische aanslagen gepleegd in het verleden, maar ze strijden voor legitieme doelen die allemaal in lijn zijn met het internationaal recht. Als je kijkt naar belangrijke VN-verdragen uit de jaren '50 en '60 is het eerste artikel altijd het recht op zelfbeschikking en dát is waar zij voor strijden. Dat recht wordt vaak uitgelegd als een land, maar kan allerlei vormen aannemen. En ja, de PKK vermoordt soms burgers, daar wijd ik ook een deel van het boek aan want het is een belangrijk kritiekpunt. Maar ik vind terrorisme geen term die journalisten moeten gebruiken, ik vind het een a-journalistieke term. Zelf gebruik ik het ook niet voor ISIS."

Het viel me op dat je de term ISIS gebruikt, is er een reden dat je deze term hanteert?

"In het Engels zeg ik vaak ‘Daesh’ en in het Nederlands ‘ISIS’. Ze noemen zichzelf natuurlijk een staat, maar dat zijn ze helemaal niet en daarom vind ik ‘IS’ ze teveel recht doen."

Zijn er dingen die je hebt geleerd over ISIS die we niet weten?

"Veel mensen haten ISIS natuurlijk. Als je weet waar ISIS voor staat… Het radicaal tegenovergestelde daarvan is waar de PKK voor staat. ISIS vindt zichzelf een staat en de PKK wil juist af van het idee van een natiestaat. ISIS heeft geen enkel respect voor mensen die niet precies geloven wat zij geloven, terwijl de PKK diversiteit juist de ruimte geeft. ISIS haat vrouwen en de PKK is een feministische organisatie."

Heb je ook contact met de Koerdische gemeenschap in Nederland en hoe reageren zij op je boek?

"In principe is de diaspora niet iets waar ik mee bezig ben als journalist, maar de Nederlandse Koerden kennen mij allemaal wel. Op mijn boek kreeg ik veel positieve reacties, want het verhaal wordt niet vaak verteld en zeker niet door onafhankelijke buitenstaanders. Hoewel ik denk dat er ook zeker dingen in het boek staan die zij niet leuk vinden om te lezen, want er zit ook kritiek op de PKK in."

Wat voor kritiek is dat?

"Zelf zeggen ze: wij zijn het volk. In zekere zin is dat ook zo, want ze komen uit het volk voort, maar ze moeten oppassen dat die link niet verzwakt. De staat probeert de PKK al twintig jaar kapot te maken, maar dat lukt ze niet en zal ze ook niet lukken. Maar als ze het Koerdische volk niet meer achter zich hebben staan, dan is de PKK ten dode afgeschreven. Er zijn het afgelopen jaren dingen gebeurd waarbij ze het volk verkeerd hebben ingeschat en ik denk dat ze daarop moeten letten. Want het volk kan de PKK maken of breken, niet de staat."

Je boek is er. Wat zijn je plannen verder, wil je terug?

"Naar Turkije kan ik niet terug, maar ik kan wel terug naar Koerdistan. Ik zit eraan te denken om naar Sulaimaniyya te gaan, dat is de tweede stad van Iraaks-Koerdistan. Daar wil ik mijn journalistieke werk voortzetten, maar in welke vorm weet ik nog niet. Dat moet ook vorm gaan krijgen als ik daar ben."

Ster advertentie
Ster advertentie