Achtergrond

Wat heeft het Joegoslavië-tribunaal opgeleverd?

foto: De Ochtendfoto: De Ochtend
  1. Nieuwschevron right
  2. Wat heeft het Joegoslavië-tribunaal opgeleverd?

[KRO-NCRV] Het Joegoslavië-tribunaal in cijfers: het duurde 24 jaar. Er zijn 161 mensen aangeklaagd, waarvan er ongeveer 90 zijn berecht. Er spraken honderden getuigen en tussen de partijen gingen er meer dan een miljoen pagina’s aan materiaal rond. Drie veroordeelden pleegden zelfmoord, één daarvan nam direct na het horen van het vonnis een dodelijk gif in. Dat laatste gebeurde twee weken geleden.

Nu zowel hij als het tribunaal er mee ophouden blikt hij terug op wat er bereikt is: Fons Orie was tot voor kort rechter bij het tribunaal, na 16 jaar gaat hij met pensioen. Zijn laatste zaak was tegen Ratko Mladic, opperbevelhebber van de Bosnisch-Servische troepen tussen 1992 en 1995. Die zittingsverslagen zijn (“letterlijk”) krap 45.000 pagina’s. "Er waren ongeveer tienduizend bewijsstukken en het vonnis heeft tienduizend voetnoten", zei de rechter in De Ochtend.

Wat is het Joegoslavië-tribunaal?

Het is een tribunaal die in 1993 door de Verenigde Naties is opgericht om personen te vervolgen die worden verdacht van oorlogsmisdaden, genocide en misdrijven tegen de menselijkheid in het voormalige Joegoslavië. Volgende week wordt het tribunaal officieel gesloten in een ceremonie waar onder andere koning Willem-Alexander en minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken bij zullen zijn.

De enige keer levenslang

Orie was de enige Nederlandse rechter die voor het Joegoslavië-tribunaal werkte voor de veroordeling van Mladic. Orie: "Het heeft heel lang geduurd, net als veel andere zaken in het tribunaal." Vorige maand is er levenslang tegen Mladic uitgesproken, onder andere voor de genocide in Srebrenica. Het is de enige keer dat Orie levenslang gaf.

De rechter heeft Mladic gedurende de rechtszaak meerdere keren de rechtszaal uit moeten sturen wegens ‘politiek theater’. "Als er lawaai werd gemaakt, bijvoorbeeld, of als er tussen gekomen werd als een getuige aan het woord was", zei Orie in De Ochtend. "Maar dat kom je natuurlijk ook tegen bij een gewone strafzaak, dat mensen opstandig zijn."

Ze mogen er niet mee wegkomen

"Het is wel vrij ingrijpend, wat hier gebeurt", vervolgt hij. "En het zijn vaak ook verdachten die geleerd hebben hoe ze duidelijk hun standpunt naar voren brengen. Als je dat allemaal niet wil moet je geen strafrechtelijke oplossingen zoeken waarbij je hoge leiders gaat vervolgen. En dat willen we natuurlijk juist wél."

En dat heeft Orie ook gedaan gedurende zijn tijd bij het tribunaal. "Het belangrijkste is dat het niet meer vanzelfsprekend is dat men weg kan komen met dit soort ernstige misdrijven. Niet iedereen wordt uiteindelijk vervolgd, maar dat er een categorie mensen zou zijn die volstrekt ongestraft blijven zou uiterst onbevredigend zijn."

Een wereldwijde ontwikkeling

Het Joegoslavië-tribunaal heeft ook veel betekent voor internationaal strafrecht. Het betekende het begin van het Rwanda-tribunaal, het Siërra Leonne- tribunaal, het Libanon-tribunaal en het Rode Khmer-tribunaal. "Het heeft een hele ontwikkeling in gang gezet", zei Orie in De Ochtend. "Hoe positief waren we 25 jaar geleden dat er ooit überhaupt een hoge pief aangeklaagd zou worden, laat staan een staatshoofd?"

"Ik vind wel dat op het ogenblik de steun, met name voor het internationale strafhof, nog beperkt is. Maar er zijn toch 125 staten die er wel partij bij zijn. En die vergaderen deze week verder in New York over de vraag wanneer oorlogsmisdrijven strafbaar zijn, maar ook of het beginnen van een oorlog strafbaar is. Die ontwikkelingen gaan niet van de ene dag op de andere."

Beluister het gesprek hier terug:

Een gesprek met Fons Orie; de enige Nederlandse rechter bij het Joegoslavië Tribunaal

Ster advertentie
Ster advertentie