Humor in coronatijd verschuift van week tot week

De hoogleraar sociologie van de Katholieke Universiteit Leuven onderzoekt samen met tientallen collega’s uit heel de wereld humor, ook tijdens tegenspoed. Tienduizenden grappen en moppen zijn inmiddels al verzameld. "Het is een beetje uit de hand gelopen en we zijn nu vooral bezig om greep te krijgen op de grote aantallen grappen die we binnenkrijgen."

Humor verschuift

Ze heeft nog lang niet alle grappen kunnen analyseren, maar ze merkt in Spraakmakers al een paar zaken op. Zo verschuift de aard van grappen van week tot week. Ook bij haarzelf. "Wat ik zelf grappig vind, verandert ook met de crisis. Waar ik een paar weken geleden om moest lachen, vind ik nu ook niet leuk meer."

Wat interessant is, is dat deze crisis, bijvoorbeeld in tegenstelling tot de aanslagen op 11 september, zich langzaam en over een langere periode voltrekt. De eerste grappen gaven vooral anderen de schuld, in dit geval China en/of de Chinezen. Toen was het virus ook nog niet in Europa. "Dat lijkt nu al heel ver weg."

Daarna kwamen er veel grappen met liedjes en populaire culturen zoals het nummer 'O, o, o corona'. Toen het virus ook hier toesloeg, kwamen er grappen over het hamsteren en de quarantaine. Inmiddels merkt Kuipers dat de enorme stroom aan grappen iets afneemt.

"Die eerste weken hadden iets hectisch. Men dacht veel na en praatte erover. De grappen weerspiegelen dat ook." De grap is ook een middel om wat er gebeurt met elkaar te begrijpen en de reflectie op de werkelijkheid te delen, legt Kuipers uit.

Angst verminderen

De coronagrappen zijn ook een manier om de angst te lijf te gaan. "Het is een manier om dingen kleiner te maken, minder serieus te nemen." De berichten in bijvoorbeeld de groepsapp zijn een effectieve manier om deze angst te dempen. "Je stuurt het en lacht er samen om. Daarmee maak je het kleiner."

Verschillen per land

In gebieden waar corona extra hard toeslaat, zijn de grappen minder. Ook concludeert ze nu al voorzichtig dat in bijvoorbeeld Amerika de coronagrappen meer politiek zijn dan in Nederland en België.

Over het algemeen ziet Kuipers dat het tamelijk vriendelijke absurdistische humor betreft met veel zelfspot en weinig hardheid. "Dat weerspiegelt dat mensen zich ook zorgen maken."

Thermometer

Kuipers kan niet wachten om samen met wetenschappers uit het buitenland de berichten en de verschillen tussen landen te analyseren. De humor over dit onderwerp fungeert als een soort thermometer van hoe de hele crisis zich ontwikkelt en hoe mensen wereldwijd greep op dit fenomeen proberen te krijgen. Uiteindelijk hoopt ze een aantal grappen samen te vatten en te bundelen. "Het is een schets, een soort tijdsbeeld."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.