Bang voor hiv. Weten we inmiddels niet beter?

Zittend in een rolstoel komt zanger René Klijn in beeld. Het is 28 november 1992 en presentator Paul de Leeuw duwt Klijn het podium op. "Ter verduidelijking: je bent ziek", zegt De Leeuw. "Ik ben een beetje ziek, ja", antwoordt Klijn.

Met de uitzending schrijft De Leeuw televisiegeschiedenis. Niet eerder is op Nederlandse televisie zo openhartig gepraat over aids. Minder dan een jaar later, op 5 september 1993, overlijdt Klijn aan de ziekte. Onze Spraakmakers-verslaggever Martijn Grimmius zat destijds met zijn broertje voor de buis gekluisterd. "Geen detail van de ziekte werd geschuwd en geen taboe bleef onbesproken."

Groot geheim

Ruim twintig jaar na de legendarische televisie-uitzending zit hij opnieuw bij zijn broertje als hiv ter sprake komt. Deze keer is het geen ver-van-mijn-bed-show voor Martijn Grimmius. Hij schrikt enorm als zijn broertje Gerben meedeelt dat hij hiv-positief is. Bang om afgewezen te worden duurt het een half jaar voordat Gerben Grimmius zijn geheim deelt met zijn broer. Wat hij precies voor woorden gebruikte, weet hij niet meer. "Ik kan mij wel echt goed herinneren waar het was en hoe mijn broer reageerde. Hij had tranen in zijn ogen."

De ziekte die in de jaren tachtig de kop opstak en veel slachtoffers maakte, hoeft in Nederland niet meer dodelijk te zijn. Bij hiv-patiënten die succesvol behandeld worden met hiv-remmers is het virus zelfs niet langer seksueel overdraagbaar. Ook blijkt uit een rapport van de Stichting HIV Monitoring dat het aantal besmettingen in Nederland al jarenlang afneemt. Maar ondanks de medische vooruitgang is openlijk praten over hiv vaak nog niet aan de orde.

Omhelzen

"Het is nog steeds een taboe", zei prinses Mabel van Oranje eerder dit jaar in Spraakmakers. Al jarenlang zet ze zich in voor de wereldwijde strijd tegen aids en hiv. "Nog steeds zijn mensen bang dat je ze kunt infecteren of willen ze je niet omhelzen." Dat ondervond Gerben Grimmius aan den lijve toen hij het zijn huisgenoten moest vertellen. Bij zijn medebewoners borrelden plots praktische vragen op.

"Mijn huisgenoten schrokken wel, maar zeiden dat zij er nu onvoorwaardelijk voor mij zouden zijn en voegden daaraan toe vanuit een lief, onwetend hart, die handdoeken, die wassen we dus voortaan maar apart", zingt hij in zijn zelfgeschreven lied. "Dan ga je je opeens afvragen of je dat scheermesje in de douche nog kunt gebruiken", zegt huisgenoot Yoran de Bont. Hij ontdekt al snel dat hij een achterhaald beeld van hiv heeft. "De kennis die ik had was gebaseerd op films en krantenberichten uit de jaren tachtig en negentig."

Inmiddels staat Gerben al vijf jaar onder behandeling in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam. Voor de halfjaarlijkse controle brengt hij terugkerend een bezoek aan verpleegkundig consulent Gijs Geerders.

Levensverwachting

Kan Gerben dan ook daadwerkelijk honderd jaar worden? In principe is dat mogelijk, zegt Geerders. "De levensverwachting van mensen met hiv is gelijk aan mensen zonder hiv." Soms ligt de levensverwachting voor mensen met hiv zelfs nog hoger, aldus Geerders. Juist omdat hiv-patiënten zo goed in de gaten gehouden worden en afwijkende zaken, die niets met hiv van doen hebben, eerder worden gesignaleerd.

Met twee pillen per dag kan Gerben doen wat hij wil en hoeft hij zich in principe nergens zorgen over te maken. Op de vraag of hij liever geen pillen meer zou slikken of het stigma op hiv ziet verdwijnen, weet Gerben wel een antwoord. "Het is een gewetensvraag, maar ik denk dat het het belangrijkste is dat het stigma de wereld uit gaat. Dat we het echt zonder vooroordelen hebben over mensen die met hiv leven."

Zaterdag is het Wereld Aids Dag. In aanloop naar deze dag maakte verslaggever Martijn Grimmius deze week een vijfdelige serie. Luister hier: Deel 1, deel 2, deel 3, deel 4 en deel 5.

Stuur onze verslaggevers op pad!

Heb jij ook een vraag die we moeten beantwoorden? Laat het ons dan weten en mail naar spraakmakers@kro-ncrv.nl.