Doekoe, planga en sanka: Is straattaal een verloedering van het Nederlands?
- Nieuws
- Doekoe, planga en sanka: Is straattaal een verloedering van het Nederlands?
'Planga', 'osso', 'sanka', en ga zo maar door. Het zijn termen die je vast weleens gehoord hebt. Is straattaal een verloedering van de Nederlandse taal? Taalwetenschapper Jiska Duurkoop vindt van niet: "Het is heel mooi. Straattaal vindt zichzelf steeds opnieuw uit." Ze deed er onderzoek naar en schreef er een boek over: Straatpraat.
Nee, een fervent spreker van straattaal is Jiska Duurkoop zelf niet. "Ik heb geen street-cred zoals ze dat noemen", zegt de taalwetenschapper. Woorden kent ze wel degelijk en ze kan heus meekomen, maar daardoor kan ze zich niet zomaar als spreker bestempelen, geeft Duurkoop aan. "Als je een paar woorden weet, ben je dan ook daadwerkelijk een spreker?"
Ik heb geen street-cred zoals ze dat noemen
Soms hoort Duurkoop zichzelf opeens praten over 'doekoe', 'fitties' en 'matties' (geld, ruzies/gevechten en vrienden). Enigszins schromend, dat wel, vindt ze. "Je betrapt jezelf er op, en dat vind ik weer het mooie van taal. Het is vindingrijk en soms neem je onbewust bepaalde termen over. Dat vind ik fascinerend."
Onderdompelen
Voor haar onderzoek sprak Duurkoop Jongeren in Amsterdam en Den Haag die straattaal gebruiken om te achterhalen hoe zij straattaal zien, beleven en waarom ze het gebruiken. Tien jaar geleden zag ze een stroom artikelen op gang komen over straattaal en de mogelijke taalverloedering. Jongeren van toen zouden breken met het algemeen beschaafd Nederlands (ABN), en de Nederlandse taal zou hierdoor in gevaar komen. Voor de taalwetenschapper hét teken om zich onder te dompelen in de wereld van straattaal.
Jongeren vervlechten, vervormen en vervangen bestaande termen
Wat is straattaal nu precies? "Het is een informele spreekstijl voor jongeren, voor zover bekend met name in de grote steden", zegt Duurkoop. "Jongeren spreken vooral met andere woorden. Zij vervlechten, vervormen en vervangen bestaande termen met geleend en zelfbedacht materiaal."
Straatschoffies
Tot ongenoegen van Duurkoop bestaat in haar ogen nog steeds een stereotype beeld over straattaal. Dat straattaal slechts gebruikt wordt door straatschoffies met een strafblad verwijst de taalwetenschapper naar het rijk der fabelen. "Je hoort vaak dat je een migratieachtergrond moet hebben, het taalgebruik wordt gehanteerd door jongeren met een lage sociaal-economische status, en dat sprekers altijd criminele intenties hebben."
Knap dat jongeren zo goed kunnen wisselen tussen talen
Door deze vooroordelen wordt volgens Duurkoop voorbijgegaan aan hoe knap het is dat straattaal naast de standaardtaal gebruikt wordt. "Ze kunnen zo goed wisselen tussen talen. Daar heb ik bewondering voor."
Straattaal bij De Taalstaat
Het verhaal van Jiska Duurkoop horen? Ze schuift straks na 12.30 uur aan bij Frits Spits in De Taalstaat om te vertellen over haar onlangs verschenen boek Straatpraat.
