Wetenschap & Techniek

Sperma westerse man bevat steeds minder zaadcellen

foto: ANPfoto: ANP
  1. Nieuwschevron right
  2. Sperma westerse man bevat steeds minder zaadcellen

In de afgelopen decennia is het aantal zaadcellen in sperma van westerse mannen fors teruggelopen. In 2011 bevatte de gemiddelde zaadlozing 59,3 procent minder zaadcellen dan in 1973. Dat blijkt uit een grondige analyse van de wetenschappelijke studies die tot dusver gedaan zijn naar het onderwerp. Uroloog Gert Dohle lichtte het onderzoek toe in Met Het Oog Op Morgen.

Dat het niet al te best gaat met de zaadkwaliteit, is al even bekend. ‘In de afgelopen jaren liet een aantal grote studies het effect al zien,’ zegt Gert Dohle, uroloog aan het Erasmus MC. Een nieuw onderzoek dat in vakblad Human Reproduction Update verschijnt, maakt een eind aan mogelijke twijfels. De auteurs combineerden alle studies die sinds de jaren 90 zijn gepubliceerd over het onderwerp en analyseerden de data opnieuw. Zo komen ze aan de gegevens van in totaal 42.935 mannen die hun sperma tussen 1973 en 2011 afstonden.

Afhankelijk van reageerbuisbevruchting

De resultaten liegen er niet om. Waar in 1973 een milliliter sperma van westerse mannen nog 99 miljoen zaadcellen bevatte, was dat in 2011 nog maar 47 miljoen. Ook het totale aantal zaadcellen liep drastisch terug. In 1973 bevatte een gemiddelde zaadlozing nog 338 miljoen zaadcellen. Dat was in 2011 nog maar 138 miljoen. Beide cijfers laten tot op heden een onverminderde afname zien. Bij mannen uit niet-westerse landen was overigens geen trend waarneembaar. Dit ligt volgens de onderzoekers aan het lage aantal studies in deze gebieden.

De afname van het aantal zaadcellen baart zorgen. Hoewel de gesteldheid van de individuele cellen ook meespeelt, is het aantal zaadcellen de belangrijkste maat voor de kwaliteit van het sperma. Volgens de WHO is een man verminderd vruchtbaar als zijn sperma per milliliter minder dan 15 miljoen zaadcellen bevat. Toch wordt het voor mannen onder de 40 miljoen al lastig om hun vrouw zwanger te maken. "Als de huidige trend zich voortzet, zullen mannen in toenemende mate afhankelijk worden van reageerbuisbevruchting en IVF," zegt Dohle. "In Scandinavië geldt dat al voor één op de vijf mannen."

Kanarie in de kolenmijn

Onvruchtbaarheid is niet het enige probleem. De onderzoekers zien de spermakwaliteit als een kanarie in de kolenmijn. Een afname van het aantal zaadcellen kan namelijk een genetische oorzaak hebben, maar ook het gevolg zijn van blootstelling aan pesticiden, stress en ongezonde gewoonten als roken en drinken.

De grootste boosdoener treedt echter al voor de geboorte op. "Voor de meeste mannen is het een aangeboren zaak," zegt Dohle. "We denken dat het vooral ligt aan stoffen die we dagelijks binnen krijgen die veel op vrouwelijke hormonen lijken. Dit verstoort de ontwikkeling van ongeboren jongetjes." Later in het leven leidt dit tot een verminderde zaadkwaliteit, maar ook zaadbalkanker en hormoon gerelateerde problemen als obesitas, diabetes en autisme. Er bestaat dan ook een verband tussen een slechte kwaliteit zaad en een vroegtijdig overlijden.

De trend keren

Het inperken van het gebruik van hormoonverstorende stoffen zou de trend kunnen keren, verwacht Dohle. Maar regulering gaat uiterst langzaam. De schadelijke gevolgen van de stoffen zijn al veel langer bekend en alternatieven zijn voorhanden. Toch worden de stoffen nog op grote schaal toegepast in onder meer plastic, schoonmaakmiddelen en kleding.

Begin deze maand zette de Europese Unie een belangrijke stap in de goede richting. Experts van de lidstaten keurden een voorstel voor criteria van de Europese Commissie goed. Daarmee is vast te stellen of een stof mag worden gebruikt of niet. Tenminste, als er in de komende maanden geen veto komt van de Raad van Lidstaten of het Europese Parlement.

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

Ster advertentie
Ster advertentie