Haagse Bubbels

Het is een van de luxes in het leven als bewindspersoon. Plots stel je wat voor, houden anderen je agenda bij en hoef je niets meer zelf te regelen. Sta je ‘s morgens voor de spiegel, staart er een staatssecretaris terug. Je bent bijna altijd de belangrijkste in de kamer. Zoiets doet iets met een mens.

Macht corrumpeert zei Montesquieu al. Nog altijd krijgt hij gelijk. Niet dat ons bestuur overspoeld is door Van Rey’s en Roussefs. Maar er zijn genoeg voorbeelden van overeisende machthebbers. We hebben weliswaar geen verhalen van ministers die enkel blauwe M&M’s eten, maar enig divagedrag is ook onze bewindspersonen niet vreemd. Anekdotes over megalomane bewindspersonen genoeg.

Luxevluchten en priveritjes

Van der Steur is echt niet de enige die in opspraak kwam vanwege een vliegreisje. Minister Koenders kreeg het aan de stok met Defensie over een VIP-vliegtuigje. Hij wou er mee naar het gedemilitariseerde Spitsbergen. Klein probleem; dan moesten wel even alle militaire kenmerken van de privejet worden afgehaald. Defensie weigerde. Wat dat betreft had Henk Bleker het beter voor elkaar. De staatssecretaris nam zijn vriendin mee op een dienstreis, in het regeringsvliegtuig. Tweedaagjes Grüne Woche - de agrarische beurs in Berlijn- op kosten van de staat. Ronald Plasterk besloot als minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap dat hij per helikopter naar Terschelling moest om Oerol te openen.

Of neem de talloze ergernissen over de dienstauto’s. Niemand wou Anette Nijs nog rijden, omdat ze haar ambtenaren zo afblafte. Plasterk -daar is’ie weer- liet over de busbaan rijden en zijn chauffeur nam de schuld op zich. Wouter Bos liet zijn persoonlijke bestuurder de kranten verzamelen. En Annemarie Jorritsma eiste in ‘96 een mooiere auto dan de toen verplichte Ford Scorpio. Dat zat haar hoog, in De Volkskrant vroeg ze zelfs: “Mogen ministers alsjeblieft in een auto rijden die net zo fatsoenlijk is als die van de eerste de beste pooier in Amsterdam?.” Ze schafte uiteindelijk een Mercedes aan “die zoeft zo lekker.”

Het stofje

De vraag is, kun je het ze kwalijk nemen? Niks menselijks is ministers vreemd. Toch moeten ze zich langs een hogere morele meetlat leggen. Juist daar zou het knelpunt kunnen zitten. De krachtige cocktail van aandacht en macht maakt dat moeilijk. Belangrijk gemaakt worden of het daadwerkelijk zijn heeft onbedoelde bij-effecten.

Volgens ex-PvdA-Kamerlid Rob Oudkerk is het alsof er een stofje in je hersenen wordt aangemaakt. Hij kan het weten, hij heeft er zelf mee van doen gehad. Zijn ster rees en rees tot hij snoeihard van het firmament stortte. Iets met drank, drugs en prosititutie. Niet dat hij zelf vond dat hij fouten maakte, maar het was wel einde carriere voor de voormalig huisarts. Later verklaarde hij dat blootstelling aan macht de grote boosdoener. Het mysterieus stofje zou zijn beoordelingsvermogen beïnvloeden. Dat zou de allergrootsten overkomen.

Natuurlijk werd Oudkerk afgefakkeld. Toch is dat minder fair dan je misschien zou vermoeden. Dat stofje zou zomaar echt kunnen bestaan. Tenminste, dat beweert professor in de neuropsychologie Ian Robertson.

Het Winnaareffect

In zijn bestseller Het Winnaareffect beweert hij dat onze hersenen daadwerkelijk stoffen aanmaken bij succes. Met een beetje aanleg kun je zelfs verslaafd raken aan de aandacht, de macht en de bijbehorende luxe. Door een combinatie van dopamine, testosteron en cortisol zou je rare verschijnselen kunnen vertonen. Je zou al die aandacht zelfs als terecht kunnen beschouwen. Een voorrecht dat echt niet alleen voor politici is weggelegd. Ook sporters, acteurs en popartiesten en (radio)presentatoren zouden regelmatig door de gekte van de macht bevangen worden.

Zo’n bubbel om een mens is al veel vaker gezien. Echt niet alleen professor Robertson zag de schaduwzijdes van machthebbers. David Owen, van huis uit psycholoog en voormalig kabinetslid in het Verenigd Koninkrijk, zag dezelfde reflexen. Van Churchill tot Bush, wie het voor het zeggen heeft laat zich dat aanleunen.

Excellentie

Zo kan het dat iemand als oud-staatssecretaris Cees van der Knaap bizarre eisen stelt. Hij besloot dat ‘excellentie’ de enige correcte term zou zijn om hem aan te spreken. Natuurlijk kom je daar niet mee weg. Alle genoemde gevallen lekten al vlug uit naar de pers. Steeds weer werden de grote ego’s in het strafbankje van de Kamer gezet. Wat in het geval van excellentie Van der Knaap een haast caberreteske boetedoening werd.

En dan hebben we het nog niet eens over de memorabele glossy Gerda gehad. Het blad dat minister van Landbouw Verburg over zichzelf had laten maken in een oplage van 830.000 exemplaren. Of over het belletje van Bomhoff, waarmee de LPF-er zijn vergaderingen leidde. Of over zijn partijgenoot Herman Heinsbroek die vond dat zijn werkkamer voor 40.000 euro door Jan des Bouvrie moest worden ingelicht. Of… nou ja, je hebt een beeld.

Bubbels

Dan vallen de cremants van kasteelheer Ard misschien nog wel mee. Als echte wijnkenner moet hij toch weten dat Bernard-Massard ook weer niet fantastisch bekend staan. Nee, ze staan ook niet in het hoogste prijs segment. Het zijn gewoon fijne bubbels, al hebben deze vast een ietwat wrange afdronk.