De passie van de Jessias

Het is dinsdag en Klaver wordt gekruisigd. De Jessias wordt weggezet als de breker bij de kabinetsformatie. Hij krijgt de zwartepiet toegespeeld.

Het lot van verlossers kan vlug veranderen. Want vlak voor de verkiezingen zag de wereld er voor Jesse nog heel anders uit. Met zijn boodschap van verandering, zijn charisma en ijzersterke campagne krijgt Klaver poptempels vol. Internationale nieuwsmedia noemen hem de Nederlandse Obama of Justin Trudeau.

De evangelisten van de verandering stomen op. En ze stoten door. Het verhaal Klaver is een succesverhaal. GroenLinks wint meer zetels dan dat ze ooit hebben gehad in de Tweede Kamer.

Met veertien zetels staat hij midden in de macht. Hij mag aanschuiven aan de formatietafel. Wekenlang wordt er onderhandeld. Wekenlang blijft het stil.

De eerste breuk

Tot 15 mei. Een breuk op migratie. GroenLinks zet direct de campagnemachine aan. Een eigen cameraploeg, meet-ups, Facebook en snelle mailings worden ingezet om de breuk uit te leggen. Een Haags moddergevecht over de breuk blijft uit omdat de partijen verwachten elkaar later nog nodig te hebben.

Een paar dagen later krijgt vooral D66 er van langs. De democraten worden in de hoek gezet als Alexander Pechtold plotseling last heeft van confessionelen-angst en niet met de ChristenUnie om tafel wil. Daardoor zit de formatie muurvast.

De tweede ronde

De ervaren Herman Tjeenk Willink verschijnt op het toneel om het proces weer los te wrikken. Mark Rutte vraagt Jesse Klaver om te komen praten met de formatie-magiër.

Maar Rutte en Klaver komen geen millimeter tot elkaar. Toch wil Rutte verder praten, met Buma en Pechtold erbij. Dus op donderdag zitten de vier onderhandelaars en de formateur samen in het Catshuis.

Pas ‘s avonds na een klein college van topambtenaar Jan-Willem Beaujean lijkt een oplossing binnen handbereik. Beaujean legt aan de hand van twee A4’tjes uit dat de Turkijedeal spoort met het vluchtelingenverdrag.

Klaver verlaat het overleg met huiswerk. Zijn papa-dag moet er aan geloven, want vrijdagochtend moet hij bij Rutte zijn visie inleveren. Het is Klavers interpretatie van de gemaakte afspraken. Die is tweeledig. Eén: oorlogsvluchtelingen worden niet teruggestuurd. En twee: De hervestiging van 5.000 tot 25.000 asielzoekers.

Nu wordt het ongezellig

Dat is terugkomen op de afspraak, vindt de VVD: ‘terugonderhandelen’. Er volgt een vruchteloos overleg en een weekend van contemplatie. GroenLinks laat weliswaar de hervestigings-eisen vallen, maar daar blijft het bij. Voor de tweede keer mislukt de formatie met deze vier partijen. Dit keer is de breuk definitief.

Nu wordt het wel ongezellig. Spindoctors en prominente Kamerleden van VVD, CDA en D66 praten honderduit tegen elke journalist die het horen wil. Waar de vorige keer de campagnemachine van GroenLinks op volle toeren draaide, blijft de dynamische reactie dit keer uit.

Na afloop van de fractievergadering geeft Klaver een paar quotes, tijdens het formatiedebat maakt de GroenLinks-leider een matte indruk. Zijn schichtige Kamerleden weten niet hoe snel ze de veiligheid van hun burelen moeten opzoeken.

Het lijkt alsof Klaver en zijn mensen zijn overvallen door de heftigheid waarmee het cocktailtrio Mark, Sybrand en Alexander eensgezind en met gesloten rijen de aanval kiest: GroenLinks heeft het gedaan.

Verwijten

VVD, CDA en D66 verwijten Klaver dat het onbegrijpelijk is na al dat harde werk om over ‘iets kleins’ de formatie op te blazen. Rutte begrijpt er niks van dat GroenLinks tegen een afspraak is die ‘heel Europa met Turkije steunt’. Pechtold schetst een zielig beeld van bootjes op de Middellandse zee.

In media wordt de Jessias gekruisigd. Commentatoren en columnisten zijn hard. Klaver incasseert. Zijn verdediging lijkt niet op orde. Maar hij stelt dat GroenLinks bewust weinig zegt.

“Ik hoop ook dat we de politieke cultuur kunnen doorbreken. Ik was blij hoe het de eerste keer brak. Ik voel er niks voor om te zeggen: het was de schuld van Alexander, of het was de schuld van Sybrand of het was de schuld van Mark.”

Een wederopstanding

Tóch geeft GroenLinks een dag later tegengas. Het ‘CDA was milieuonvriendelijk’ en ‘mensenlevens zijn geen details’. Dat soort teksten. En er is een Facebook live sessie. Klaver krabbelt overeind. Na drie dagen staat de verlosser van Links weer fier overeind. Misschien is dit wel de wederopstanding van de Jessias.

Willemijn sprak met Bert Bakker (politiek communicatiewetenschapper, UvA) over de beeldvorming na de tweede breuk tussen VVD, CDA, D’66 en GroenLinks.