Oud zeer bij Buma en Wilders

Fleur Agema is woest, Wilders ranselt verwijten naar het CDA en Buma staat geïrriteerd bij de interpellatiemicrofoon. Het gaat er hard aan toe deze dinsdag bij het formatiedebat. Wilders en Buma hebben het met elkaar aan de stok. Ze verwijten elkaar de mislukte Catshuisonderhandelingen van vijf jaar geleden.

Voor Wilders is het duidelijk: het CDA is verantwoordelijk voor de ondergang van kabinet Rutte I. Hij haalt een interview van voormalig CDA minister Hillen aan. Volgens de oud-Defensie-minister lag de breuk bij de torenhoge bezuinigingen. Iedere coalitie zou volgens hem in de problemen zijn gekomen. Daarom is het volgens Hillen niet fair alle schuld naar de PVV te schuiven.

De spanning is haast tastbaar in de plenaire zaal. Buma kijkt de PVV-voorman niet eens aan als hij een vertrouwelijk telefoongesprek aanhaalt. Buma zou geprobeerd hebben de lucht te klaren over de mislukte onderhandelingen. De schuld van de verzuurde relatie ligt daarom bij Wilders. Het wiedergutmachungstelefoontje is nieuw voor me. Wat er besproken is wordt niet duidelijk, maar blijkbaar heeft het niet geholpen.

Catshuiscrash

Je moet vijf jaar terug om deze parlementaire botsing te begrijpen, naar de Catshuiscrash. Het is 2012 en Nederland zit in een enorme economische crisis. Het Kabinet Rutte I moet met monsterbezuinigingen de begroting op orde krijgen. Zo’n zestien miljard moet er gevonden worden. Om die klus te klaren komen coalitiepartijen VVD en CDA samen met gedoogpartner PVV naar het Catshuis. Daar zullen ze zeven weken onderhandelen over de nieuwe maatregelen.

De eerste afspraak die ze maken is mediastilte. Absolute vertrouwelijkheid. Alles wat er besproken wordt binnen het Catshuis is geheim. Voor, na en tijdens de onderhandelingen moet iedereen zijn mond houden. Dat laten onderhandelaars Rutte, Blok, Verhagen, Buma, Wilders en Agema de pers duidelijk weten op het bordes bij de eerste persconferentie.

Die omerta van het Catshuis wordt streng nageleefd. Zeven weken lang zwijgen ze. Dagelijks fietst Rutte glimlachend langs de reporters. Voor de politieke journalistiek zit er niets anders op dan ouderwets Kremlinwatchen. De berichten die naar buiten sijpelen gaan over gebaren van Wilders, over rookpauzes, over uitgestelde vergaderingen en over de aangerukte Indische catering. Want tijdens interviews vertellen de onderhandelaars niet eens welke drankjes er op tafel staan. Alles is vertrouwelijk.

Vechtscheiding

Op de dag dat de partijen verwachten hun bezuinigingspakket te presenteren gaat alles alsnog de mist in. Na nog geen kwartier onderhandelen blijkt dat het uiteindelijke pakket toch niet geslikt wordt door Wilders. Volgens Wilders lag dat in de lijn der verwachting, volgens de andere twee niet. Wat volgt is een vechtscheiding.

Nu, vijf jaar later, lijkt het alsof de ultieme vertrouwelijkheid nooit bestaan heeft. Ieder detail lijkt inmiddels gelekt. Voor de talloze reconstructies zijn zelfs de dagboeken van verschillende CDA-ers ingezien. En dat zet kwaad bloed bij de PVV. Wij onbetrouwbaar? Dat CDA is pas onbetrouwbaar, ze houden zich niet eens aan de eerste afspraak die we maakten. Denken ze bij de PVV. Zeker omdat het beeld wordt versterkt dat Wilders de boze breker is. Buma kan er op zijn beurt niet bij dat je wegloopt voor regeringsverantwoordelijkheid op het moment dat het moeilijk wordt. Bij Sybrand uit de regentenfamilie zit het besturen in het bloed en daar hoort bij dat je je handen vuil maakt als het nodig is. Weigeren om te bezuinigen is volgens de CDA-leider beneden alle peil.

Ruk naar rechts

De ruk naar rechts van het CDA na 2012 zorgt voor extra spanning met Wilders. Hield de CDA-fractie vroeger nog vast aan vreemdelingenverdragen en internationale afspraken over open grenzen, nu ze in de oppositie zitten lijkt opeens alles mogelijk. Het past totaal in de tactiek om de kiezers bij Wilders weg te lokken. Natuurlijk ziet Geert dat ook.

Plotseling noemt Buma de radicale islam een bedreiging voor Nederland. Hij wil salafisme verbieden. Verheerlijking van terrorisme moet strafbaar worden, net als terroristische intenties. Permanente grenscontroles behoren tot de mogelijkheden. Zelfs het begrip Patriottisme is plotseling in de CDA-partijbladen terug te lezen.

Irritatie

Die irritatie vertaalt zich in clashes in de debatten. Zo noemt Wilders Buma de grootste leugenaar van Den Haag. Hij maakt hem uit voor klein mannetje. Buma speelt ook op de man. Hij blijft Wilders een wegloper noemen. Ook de directieve manier van leidinggeven binnen de PVV wordt erbij gehaald. Hij vertaalt ideeën als het sluiten van moskeeën en het verbieden van de Koran naar potentiële praktijkvoorbeelden en zet Wilders zo neer als een gevaarlijke dictator in wording.

Met die achtergrond is de irritatie van deze dinsdag best logisch. Natuurlijk is het een botsing tussen twee politiek leiders en natuurlijk is een regering met de PVV onmogelijk. Het CDA en de VVD hebben de PVV allang uitgesloten. Maar als de breuk van 2012 wordt opgerakeld kun je er ook iets heel anders in zien; een ouderwetse ruzie tussen twee zure exen.

Deze kwestie kwam ook uitgebreid ter sprake in De Nieuws BV.