Samsom is uitgeknokt

Het is dan toch gedaan met Diederik Samsom. Met een stalen gezicht arriveerde hij vrijdag bij Mozaïek in Amsterdam-West, terwijl hij de uitslag van de interne lijsttrekkersverkiezing al wist: het is niet Samsom, maar Lodewijk Asscher die de PvdA-kar gaat trekken.

Tijdens zijn afscheidsspeech was Samsom duidelijk aangedaan. Hij stapte van het podium, letterlijk en figuurlijk, want hij legt morgen zijn werk als fractievoorzitter neer. Hij verlaat de politiek. Samsom gaf Asscher een knuffel, zwaaide nog wat met de bloemen die hij van partijvoorzitter Spekman kreeg, en verliet de zaal. Dat was het dan.

Samsom wilde doorknokken, en deed dat tot de laatste snik. Hij had een rotsvast vertrouwen in nóg een termijn. Maar de leden besloten anders.

Wat gaat Samsom doen, nu hij is uitgeknokt? Voorlopig zien we hem niet meer terug in de politiek. Misschien blaast-ie zijn ingenieurscarrière wel nieuw leven in.

Pythagoras

Want Samsom is een bolleboos. Je zag 'm denken, maandag, toen Jeroen Pauw een goocheltruc bij Samsom uithaalde. Je zág Samsom de logica van de truc ontleden. En toen de uitzending erop zat, kalkte hij direct een zeer complex algoritme op papier, loste die met simpel hoofdrekenen op, en baalde dat hij dat niet direct gedaan had. Want ja, hij had als scholier al een abonnement op de Pythagoras, en had dit moeten weten natuurlijk. Hij kon zich wel voor zijn hoofd slaan.

Het is precies daarom dat je niet met Samsom moet gaan mens-erger-je-nieten. Hij is een winnaar, het zint hem niet als-ie verliest. Vrijdag al helemaal niet - zijn emoties stonden op zijn voorhoofd geschreven. Hij twijfelde zelfs nog even of hij bij de bekendmaking aanwezig zou zijn als Asscher zou winnen, maar Spekman kon 'm toch nog overhalen.

Die vurigheid maakte Samsom voor velen de ideale lijsttrekker, na het Cohen-debacle. Cohen was een bestuurder en legde nauwelijks vuur in zijn debatten. Hoe anders ligt dat bij Samsom, die zichzelf nog wel eens voorbij loopt, en het dan 'nog één keer' wil uitleggen. Ook op straat, als de camera's draaien.

Mister Wikipedia

Samsom heeft het imago van een betweter. Oké, hij spreekt anderen niet aan op milieuvervuilend gedrag, zei hij ooit. Zelf vliegt hij niet, pakt hij de trein - heel soms de taxi - en eet hij geen vlees. Maar hij kan drammen als de beste.

Samsom is zo iemand die alles weet - in de fractie staat hij bekend als Mister Wikipedia - maar hij vergeet zo je naam. Sociaal is hij niet altijd even handig, en soms weet hij niet wanneer hij even gas terug moet nemen.

Martijn van Dam, nu staatssecretaris van Economische Zaken (hij volgde in 2015 Sharon Dijksma op, die de afgetreden Wilma Mansveld moest vervangen) moest in 2012 via-via vernemen dat hij niet in het kabinet terecht zou komen. Daar was Van Dam niet van gediend.

Zo waren er meer fricties. Tijdens de regeerperiode van kabinet Rutte-II desintegreerde Samsoms team beetje bij beetje. Vertrouwelingen van achter de schermen vertrokken, negen mensen stapten uit de fractie, soms met ruzie, én zijn huwelijk strandde. Het is nogal een lijst slachtoffers die Samsom de afgelopen vier jaar opbouwde - en waar hij zijn eigen naam vrijdag aan kon toevoegen.

De strijd met Asscher was soms grimmig en ongemakkelijk. Nasty, zoals Diederik Samsom het zelf noemde, toen Lodewijk Asscher een persoonlijke aanval deed op Samsom tijdens hun eerste debat. Samsom hield zich in die debatten in, maar stuurde achter de schermen strenge sms'jes naar fractiegenoten die het zouden wagen Asscher te steunen.

Samsom vond het helemaal niet prettig dat hij het alleen tegen Asscher moest opnemen - hij had liever méér kandidaten gezien, Monasch bijvoorbeeld, of Bosman.

Awkward

Veel PvdA'ers hadden liever gezien dat Samsom überhaupt niet meer mee had gedaan, zodat andere zwaargewichten de boksring hadden kunnen betreden. Voor veel PvdA-kopstukken, zoals Ahmed Aboutaleb, zou het toch wat awkward voelen om het ineens op te nemen tegen iemand die ze jarenlang hadden gesteund. Voor Asscher gold dat ook.

Ongemakkelijk was het vrijdag soms ook, alleen al de manier waarop Spekman de winnaar bekendmaakte, zonder vreugde, er kon geen lachje af. Misschien was-ie bang om Asscher eenzelfde messiasonthaal te geven als Cohen, want we weten allemaal hoe dat afliep.

Samsom is uitgeknokt - en laat nu het podium aan weer een volgende messias, aan Lodewijk Asscher dus, de kroonprins, die dan toch de troon betreedt.

Afgelopen vrijdag, vóórdat de uitslag bekend was, maakte Peter Kee deze reconstructie: