Geluid van vliegtuigen maakt vogels agressief

Uit onderzoek rondom Manchester Airport en Schiphol Airport blijkt dat bij tjiftjaffen die dichtbij de vliegvelden leven de kans vijf keer zo groot was dat zij een speaker waarop vogelzang werd afgespeeld zouden aanvallen, dan bij hun soortgenoten die verder van het vliegveld af wonen.

Concurrerende vogels

Onderzoekers van de Manchester Metropolitan Universiteit, de Leidse Universiteit en de Universiteit van Manchester namen vogelzang op van vogels dichtbij het vliegveld in Manchester en bij Schiphol, op een afstand van tussen de 180 en 2100 meter van de startbaan, en van vogels 20 kilometer verderop.

De vogelzang van een mannetjes tjiftjaf werd opgenomen en vervolgens afgespeeld op een op afstand bestuurbare speaker. Zo werd een concurrerende vogel nagebootst alsof hij dichtbij aan het zingen was. Populaties die dichtbij het vliegveld wonen, vielen regelmatig de luide speaker aan. Dat impliceert dat het geluid van een vliegtuig agressiviteit veroorzaakt.

Gehoorverlies en lagere vogelzang

De blootstelling aan het lawaai van de vliegtuigen kan een hoger stressniveau veroorzaken bij de vogels wat kan leiden tot het agressieve gedrag. De tjiftjaffen worden namelijk geconfronteerd met extreme geluidsniveaus. Geluid van een vliegtuig dat opstijgt of landt kan binnen een straal van honderd meter namelijk wel honderd decibel bereiken.

Dat zijn geluidsniveaus die permanente gehoorschade kunnen veroorzaken bij zowel mensen als vogels. Door dat intense lawaai wordt de communicatie met mogelijke partners en potentiële vijanden verstoord.

Daarnaast was de toonhoogte van de vogelzang van de tjiftjaffen lager als een reactie op het geluid van vliegtuigen. Dit kan duiden op gehoorverlies. Uit eerder labonderzoek bij vogels met gehoorbeschadiging blijkt namelijk een vergelijkbare verandering in zang. Alleen in het huidige onderzoek is dat voor het eerst vastgesteld bij vogels die in het wild leven.

Agressieve vogels

Onderzoeker Dr. Selvino de Kort, hoofddocent in diergedrag aan de Manchester Metropolitan universiteit, benadrukt: "Vliegvelden liggen normaliter buiten leefgebied van mensen en dichtbij natuurreservaten of nationale parken. Dat zijn juist plaatsen waar veel verschillende diersoorten wonen".

"Wij wilden begrijpen wat het effect van het geluid van vliegtuigen was op de vogelpopulaties die dichtbij het vliegveld leven: heeft het impact op hen en op welke manier? We merkten op dat de vogels veel agressiever werden en zelfs de speakers waar het geluid op werd afgespeeld, aanvielen. Dat zagen we niet bij populaties die ergens anders leven."

Bescherming van vogels

De Kort: "Dit is belangrijk omdat er wordt verwacht dat het aantal passagiers wereldwijd gaat stijgen, wat de noodzaak voor het uitbreiden van vliegvelden versterkt". Dat zien we bijvoorbeeld in Nederland bij de mogelijke uitbreiding van Schiphol. "Het is belangrijk dat we begrijpen wat de invloed van geluid van vliegtuigen is op vogels en dat we ervoor zorgen dat vogels en andere diersoorten op een goede manier worden beschermd."

Het onderzoek onder leiding van dr. Selvino de Kort van de Manchester Metropolitan University is gepubliceerd in The Journal of Animal Ecology en is uitgevoerd in samenwerking met Manchester Airport.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.