Binnenland

Het jaar van het referendum

foto: wikicommonsfoto: wikicommons
  1. Nieuwschevron right
  2. Het jaar van het referendum

We hebben er even op moeten wachten, maar dan heb je ook wat. Welkom in 2017. Een jaar waarin er wat te kiezen valt. Een jaar met een overdosis aan stembusgangen. Niet alleen Frankrijk, Duitsland, Iran, Liechtenstein en de Falklandeilanden mogen met het rode potlood in de weer, ook wij mogen op 15 maart een vakje aankruisen. En daarmee is dit het jaar van het referendum. Ja, echt.

Ik kan me voorstellen dat het r-woord je de neus uitkomt na 2016. Na de Brexit en het afgestemde associatieakkoord met Oekraïne zijn er genoeg mensen die hun buik vol hebben van referenda. Wees gerust, de kans bestaat dat we er in de campagne naar de Kamerverkiezingen haast niks over horen. En dat is zonde. Want 2017 is toch echt het jaar van het referendum.

Dat staat stiekem in de kleine lettertjes van de Tweede Kamerverkiezingen geschreven. Er is namelijk iets speciaals aan de hand. Het zit zo. Ruim elf jaar geleden, in de zomer van 2005 dienen Wijnand Duyvendak (GroenLinks), Niesco Dubbelboer (PvdA) en Boris van der Ham (D66) een initiatiefwetsvoorstel in. De drie willen een correctief referendum mogelijk maken. Dat wil zeggen dat een eerder genomen parlementaire beslissing kan worden afgestemd door het volk, door de kiezers.

Zo’n wet heeft echter wat voeten in de aarde. Sowieso is het al een heel karwei een wet te schrijven en aangenomen te krijgen, maar dit is een bijzonder geval. Hier is een grondwetswijziging voor nodig. Daarnaast ligt het onderwerp niet lekker, dus duurt het jaren voor er eindelijk over gestemd kan worden. Pas in april 2014 is die stemming er en wordt de wet aangenomen. Wijnand, Niesco en Boris zijn dan al lang en breed uit de Kamer verdwenen. En deze mijlpaal is niet meer dan tussenstap.

Voor een correctief referendum is dus een grondwetswijziging nodig. Dat betekent dat het twee keer door beide Kamers moet worden goed gekeurd. De eerste keer met een normale meerderheid, de tweede keer met tweederde meerderheid. Die eerste keer is al achter de rug, ook de senaat is akkoord. De tweede stemming is aan het nieuwe parlement.

Zo kun je zeggen dat de verkiezingen van 15 maart helemaal over dit correctief referendum gaan. Tenminste zo is het ooit bedoeld. Het oorspronkelijke idee is dat als een grondwetswijziging is aangenomen, de Tweede Kamer ontbonden wordt. De 150 leden mogen naar huis. Hup, nieuwe verkiezingen. In die verkiezingen kunnen wij, de burgers, dan laten weten wat we vinden van zo’n grondwetsherziening door een parlement te kiezen dat voor of tegen de wet stemt.

Nou loopt het vaak niet zo’n vaart. De meeste grondwetswijzigingen gaan redelijk in stilte. De afgelopen twintig jaar is dat al vijf keer gebeurd. Ook nu lijkt het een verhaal in de marge te worden. Zonde, juist bij dit onderwerp zou je willen dat er volop aandacht voor is. Misschien is dat een mooie taak voor de drie musketiers uit 2005. Niesco Dubbelboer staat toch al op democratiseringsbarricaden. Wijnand Duyvendak is campagneleider van GroenLinks, dus hij kan het onderwerp moeiteloos in de spotlights zetten. Alleen Boris van der Ham moet even vrij nemen bij hitmusical Ciske de Rat, maar dat heeft hij er vast voor over.

Ster advertentie
Ster advertentie