In de Boekenrubriek: 'Klare lucht zwart' van David Vann

David Vann, Klare lucht zwart. Vertaling Arjaan en Thijs van Nimwegen. De Bezige Bij

De populaire Amerikaanse auteur David Vann maakte een hervertelling van de Griekse mythe Medea, de vrouw die als vergelding voor het verraad van haar man haar rivale en hun beide zoons doodt. In zijn roman Klare lucht zwart is Medea nu eens geen toverkol maar een moedige vrijheidszoeker die het opneemt tegen de alleenheerschappij van mannen. En hoe! Er vloeit heel wat bloed in deze roman.

Bloedwraak. Een vrouw die haar echtgenoot met pijn en boog doodt. Een moeder die haar zoon opsluit. Vanaf zijn debuut Legende van een zelfmoord heeft de Amerikaanse auteur David Vann een solide reputatie opgebouwd als schrijver van buitengewoon evocatieve en gewelddadige romans. Niemand zal er vreemd van opkijken dat hij gefascineerd raakte door de mythologische figuur Medea, kleindochter van zonnegod Helios, en beroemd als de moeder die haar eigen kinderen doodt uit wraak op haar overspelige echtgenoot. We kennen haar goed uit de 21/2 duizend jaar oude tragedie van Euripides. (Euripides - ca. 480 v.Chr. – 406 v.Chr.- een van de drie grote Griekse tragedieschrijvers, naast Sophokles en Aischylos).
Medea is een van de meest bediscussieerde personages uit de Westerse cultuurgeschiedenis, o.a. Passolini maakte een film over haar met Maria Callas.

David Vann noemde zijn hervertelling Klare lucht zwart en portretteert Medea nu eens niet als een toverkol, maar als een naar vrijheid zoekende vrouw van vlees en bloed, die in opstand komt tegen haar vader. Eigenlijk tegen alle zichzelf tot godenheld en koning verklaarde mannen. Tot elk offer bereid om haar ambitie, een eigen leven waarin ze kan schitteren te realiseren. Vann noemt haar ergens ‘de eerlijkste vrouw ter wereld’. ‘Ze moet ervoor zorgen dat haar leven iets uitmaakt. Haar levensdagen moeten erkend worden, beklijven, niet begraven en vergeten woorden.’ Daarom helpt ze Jason het Gulden Vlies van haar vader, de koning van Kolchis, te stelen en ontvlucht,met hem en zijn Argonauten haar vaderland.

Bij Vann beslaat 2/3 de reis die ze maakt, van Perzië over de Zwarte Zee naar Griekenland, zittend op de boeg van het primitieve houten schip de Argos - achtervolgd door haar wraaklustige vader die ze op afstand weet te houden door het lichaam van zijn zoon, haar broer, in stuken te hakken en in zee te werpen. De auteur beschrijft die zeetocht op een indringende, poëtische wijze, beeldend, zintuiglijk, in korte zinnen vaak zonder werkwoord of onderwerp, alsof de taal nog maar net was uitgevonden. Je ruikt de zee, ziet de woeste golven, voelt het gevaar dat overal loert. Het geweld. Het primitieve, dierlijke gedrag van Jason en zijn mannen. Telkens weet Medea ze met haar moed en vindingrijkheid voor het gevaar te behoeden.

De schrijver toont haar twijfels, maakt haar tot een modern personage: ‘Misschien had ze haar broer niet hoeven doden. Hoe kan met het weten? We kunnen nooit het andere pad zien.’ Haar teleurstelling als Jason zijn belofte koning te worden en zij koningin niet na komt, zijn vader is van de troon gestoten door zijn halfbroer Pelias. Hij behandelt zijn neef en zijn vrouw als slaven. Wederom is het Medea die hen redt door Pelias te laten doden door zijn eigen dochter. Hij wordt in stukken gehakt en gekookt. Samen met Jason en hun twee zonen vluchten ze naar Korinthe, waar Jason zich van haar wil ontdoen om te trouwen met de Griekse prinses Glauke, ze wordt verbannen, vraagt één dag respijt en zendt haar rivale als gebaar van verzoening een vergiftigde mantel. Dan snijdt ze haar beide kinderen de keel door. De lezer begrijpt haar ;).

Hanna Bervoets, Fuzzie. Atlas/Contact

Ondanks het feit dat er heel wat personages in haar verhaal rondlopen, is Hanna Bervoets, Fuzzie geen meerstemmige roman. Al haar personages zijn met de liefde bezig en een beetje eenzaam. De schrijfster legt zachte pluizenbolletjes bij ze, die tegen haar personages beginnen te praten als ze dat verlangen en precies de dingen zeggen die mensen graag willen horen.

Arnon Grunberg, Het tweede bestand. Nijgh & Van Ditmar

Hoe waarachtig is kunstmatige liefde? Kan die de genegenheid tussen mensen vervangen? Is alleen het geloof in liefde nodig om liefde teweeg te brengen en te ervaren? Dit zijn de vragen waarmee ook Arnon Grunberg bezig is in de novelle Het tweede bestand, vervolg op zijn roman Het bestand over het computervirus Christus II, dat de wereld onherkenbaar zal veranderen.

Luister de Boekenrubriek terug: