Dominic Ongwen: slachtoffer of dader?

Het is een problematische zaak met een dubbele moraal. Dominic Ongwen heeft in Noord-Oeganda vreselijke misdaden gepleegd en kan zijn gezicht niet meer laten zien in zijn geboortedorp. De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof, Fatou Bensouda, heeft maar liefst 70 aanklachten tegen hem ingediend. Een nieuw record: nog nooit stond bij het Internationaal Strafhof een oorlogsmisdadiger terecht voor zoveel misdaden.

Toch is het de vraag of Ongwen volledig verantwoordelijk kan worden gehouden voor zijn daden bij de LRA. Als scholier werd hij ontvoerd door Joseph Kony’s rebellen. In de jungle werd hij ingelijfd als kindsoldaat waar hij onder dwang mee trainde en verschrikkelijke misdaden beging. Op een ontsnappingspoging stond de doodstraf. Of nog erger: tot je dood achtervolgd worden door de kwade geesten van Joseph Kony. Vrezend voor zijn leven zegt Ongwen dat hij niet uit de rebellengroep durfde te stappen.

Het Internationaal Strafhof boog zich eerder over een zaak waarbij kindsoldaten waren betrokken. In de Lubanga-zaak werd vastgesteld dat je een kindsoldaat bent en blijft voor de rest van je leven. Dit argument wordt nu nieuw leven ingeblazen. De verdediging stelt dat Ongwen nooit de kans heeft gehad om op te groeien en daarom gezien moet worden als een kind.

Na een wanhoopspoging van de verdachte om zijn leven te beëindigen diende de verdediging een verzoek in voor een onderzoek door een psychiater. Het zou voor hem mentaal te zwaar zijn om terecht te staan in deze zaak. Het verzoek werd afgewezen en de zaak hervat.

Foto: Stephen Morrison ANP

Kristof Titeca vindt het controversieel dat Ongwen terecht staat, terwijl zijn ontvoerder vrijuit gaat. De kidnapper heeft gebruik gemaakt van een amnestieregeling, aangeboden door de Oegandese regering tijdens de vredesonderhandelingen.

Begin 2015 werd Ongwen ingerekend door Seleka rebellen in de Centraal Afrikaanse Republiek en is hij overgedragen aan troepen van de Afrikaanse Unie. Daarna werd hij spoedig uitgeleverd aan het Internationaal Strafhof en sindsdien verblijft hij in de internationale gevangenis van Scheveningen.

Foto: Stuart Price ANP

De gevreesde leider van de rebellen, Joseph Kony, is vooralsnog op vrije voeten. Oeganda expert Kristof Titeca vreest dat hij de dans zal ontspringen.

Kristof Titeca, Oeganda expert, sprak over de controverse rondom de zaak-Ongwen bij Bureau Buitenland: