Lodewijk Asscher: 'Verhoging pensioenleeftijd ging te snel'

Asscher blikt terug op een periode als vice-premier en kijkt vooruit naar zijn nieuwe rol als oppositieleider. Als een van de redenen voor de verkiezingsnederlaag wijst hij naar de pijnlijke bezuinigingen die het kabinet VVD/PvdA heeft doorgevoerd. "Dat hadden mensen niet van ons verwacht. Achteraf hadden we de versnelde verhoging van de pensioenleeftijd niet zo moeten doen. De AOW had flexibeler gemoeten, maar daar hadden we de tijd niet voor."

De veelbesproken leiderschapsstrijd tussen Asscher en Samsom heeft volgens velen het zeteltal van de PvdA geen goed gedaan. Asscher zelf kijkt er dan ook niet met een goed gevoel op terug. "De lijsttrekkersverkiezing is achteraf iets heel negatiefs geworden. Daar was ik, net als Diederik, bang voor. Dat de minder positieve punten benadrukt zouden worden. Als ik er op terugkijk was het loodzwaar. Ik heb tijdens de campagne krampachtig geprobeerd dingen te veranderen die ik niet kon veranderen. Iedere uitzending ging het over de peilingen of vroeg men zich af waar het Asscher-effect blijft..."

'Je gaat geforceerd je best doen'

De vice-premier was in de vakantie moe - na een kleine vierenhalf jaar in het kabinet gezeten te hebben was het tijd om te besluiten hoe verder te gaan met de nieuwe werkelijkheid van 29 zetels verlies. Die periode trok een wissel op hem, vertelt Asscher. "De momenten dat je je intuïtie kwijt bent. Dat je niet weet waarom je het doet. De woorden niet kunt vinden. Je gaat geforceerd je best doen en dat moet je niet teveel willen. Na vijf jaar met negen zetels overblijven, dat was heel confronterend, want heel veel mensen delen onze idealen maar stemmen niet op ons."

"De PvdA moet minder over zichzelf praten, maar meer mensen tot steun zijn", concludeert Asscher als hij nadenkt over de toekomst van zijn partij. "We moeten daar zijn waar mensen strijden voor het behoud van een school, bijvoorbeeld. De ideologie is niet dood en de sociaaldemocratie al helemaal niet. Maar die moet betekenis krijgen door mensen een stem te geven. En ook door mensen te ondersteunen in hun behoefte aan toekomst en zekerheid, bijna op het persoonlijke niveau."

'Ik ga me niet blindstaren op zetelaantal'

Toch gaat het niet alleen over de lange termijn bij de PvdA-leider. "Ik heb als tussen-doelstelling dat mensen het naar hun zin hebben bij ons. Dat mensen naar een bijeenkomst komen en denken: de volgende keer neem ik iemand anders mee'', zegt Asscher. ''Als je je alleen blind staart op het zetelaantal, dan gebeurt er niks. Het moet echt zijn. En dat gaat tijd kosten, maar kan ook heel mooi zijn."

De eerste kennismaking met 'oppositiepoliticus' Asscher maakte de Tweede Kamer al in een formatiedebat, kort voor het reces. Toen muntte de PvdA'er de term 'rechts met den bijbel' om de formerende partijen te beschrijven. D66-leider Pechtold kon dat niet waarderen, tot vermaak van Asscher. "Hij vond dat ik stiller moest zijn in mijn oppositierol. Dat vond ik wel grappig - ik kende hem ook niet als een stille oppositieleider."

'Ik kan niet zeggen dat we voltooid leven steunen'

Een van de hete hangijzers in de formatie is het initiatiefwetsvoorstel van D66-kamerlid Pia Dijkstra over voltooid leven. Zij wil de wetgeving verruimen, maar formatiepartners ChristenUnie, CDA én VVD staan niet te springen. En ook de PvdA zal het voorstel niet zonder meer steunen, zegt Asscher. "Het zal nooit een kwestie van voor of tegen zijn. Mijn basishouding is positief ten opzichte van het voorstel, maar dat wil niet zeggen dat ik nu al kan zeggen dat we het gaan steunen. En ik denk dat er ook veel D66'ers genuanceerd over denken."

Volgende week stapt Tijs van den Brink o.a. met staatssecretaris Martin van Rijn en kamerlid Martijn van Helvert van het CDA op de fiets.

Luister hier de vorige uitzending met VVD-staatssecretaris Sander Dekker terug, waar in Dekker zei geen ruimte te zien voor hogere lerarensalarissen.