'We hebben te weinig vertrouwen in de wetenschap'
- Nieuws
- 'We hebben te weinig vertrouwen in de wetenschap'
Twijfel aan de veiligheid van vaccinaties; voetbalclubs die ondanks het sein veilig van het RIVM toch stoppen met kunstgras; argwaan tegenover ‘veilige’ E-nummers; 97 procent van de wetenschappers die het eens zijn over klimaatverandering en tóch hun punt niet goed genoeg kunnen overbrengen. Wetenschappelijk bewijs lijkt steeds minder voldoende te zijn voor ons om op te varen. We horen altijd meerdere kanten aan een verhaal, en wie moet je geloven?
Het is in Nederland goed gesteld met het vertrouwen in de wetenschap. Behalve als het op punten aankomt die ons emotioneel raken. Gezondheid is zo'n thema: we willen geen enkel risico nemen met de korrels op kunstgras voetbalvelden, terwijl uit alle officiële onderzoeken blijkt dat het veilig is. En het lukt voedingswetenschappers maar niet om de uiteenlopende beweringen van allerhande 'foodies' te overstemmen. President Trump heeft er ook een hand in, door klimaatverandering als onzin weg te zetten. En door de beweringen dat vaccinaties autisme kunnen veroorzaken te herhalen.
Geloof
Prof. Dr. Gabriel van den Brink: “Ik denk dat het probleem is dat wetenschap de rol van het geloof heeft overgenomen. En wetenschap kan die rol niet vervullen, want het kan de fundamentele vragen van het leven niet beantwoorden.” En dat verwachten we wel. Diederik Jekel: “Maar ik denk wel dat de wetenschap de informatie moet voorzien voor de grote vragen.”
Van den Brink: “De wetenschap moet geen moraal uitdragen, dan overspeel je je hand.” Wetenschappers doen alsof mensen rationeel in elkaar zitten, denkt Van den Brink, maar dat is niet zo. Bijvoorbeeld bij de discussie over vaccinaties spelen allerlei angsten een rol, daar moet veel meer rekening mee worden gehouden. “Een wetenschapper moet dan niet zeggen: ‘dit is hoe het zit, stelt u zich niet zo aan’.”
Onderbuikgevoel
De afgelopen tien, vijftien jaar is het onderbuikgevoel een steeds grotere rol gaan spelen. Niet alleen in de politiek, maar ook in het gewone leven. En we hebben dat gevoel allemaal. Van den Brink vindt dat wetenschappers daar veel meer op in zouden moeten gaan. “Mensen leven niet met procenten, dus als je mensen gerust wilt stellen, bijvoorbeeld over risico’s van kunstgraskorrels, schakel dan de verbeelding in en het gevoel, kom niet met getallen.”
Feiten
Volgens Van den Brink hebben wetenschappers de aansluiting verloren op wat er maatschappelijk speelt. “Ook de politieke discussie is enorm aan het polariseren, omdat we op emotionele vragen met een technisch antwoord komen.” Prof. Dr. Appy Sluijs, klimaatwetenschapper: “Ik denk dat wij als wetenschappers veel duidelijker moeten zijn over wat wetenschappelijk inzicht betekent. En dat de feiten een fundamenteel andere waarde heeft dan een mening.”
Het geloof in feiten is verminderd. En dat komt onder andere omdat mensen oneindig veel toegang tot informatie. Van den Brink: “Hoe meer informatie, hoe meer argwaan. Alle theorieën kun je bevestigd krijgen.”
Bekijk hier het hele gesprek:
Gerelateerd
